Τη δυσοσμία της λυματολάσπης που για πολύ καιρό αποτίθεται στην Ψυτάλλεια τη σκέπασε η ακόμη μεγαλύτερη δυσοσμία που αναδύεται μέσα από την εξέλιξη της μάχης για την ανάθεση του έργου. Μια σειρά κινητοποιήσεων για την απομάκρυνση της λάσπης από το νησί, από νομάρχες, δημάρχους, κόμματα και άλλους φορείς, από αυτούς που είναι ενάντια κατά κανόνα στη βιομηχανία, έδειξαν για άλλη μια φορά ότι αυτό που ενδιαφέρει πρωτίστως τους κινητοποιούμενους είναι η ενίσχυση των ευνοούμενων τους αστών και στη συγκεκριμένη περίπτωση του Μπόμπολα.
Ας δούμε πώς έχουν τα πράγματα.
Το έργο άρχισε να κατασκευάζεται το 1983 και δεν προέβλεπε τη δημιουργία μονάδας ξήρανσης της λάσπης, όπως θα έπρεπε. Η κατασκευή της α΄ φάσης ολοκληρώθηκε το 1993 και τότε η παραγωγή της λάσπης ήταν περίπου 280 τόνοι την ημέρα. Μετά και τη λειτουργία της β΄ φάσης, στην οποία υπήρξε πάλι η ίδια «παράλειψη», η λάσπη έφτασε τους 700 τόνους ημερησίως. Όλοι αυτοί οι τόνοι λάσπης αποθέτονται πάνω στο νησί, δημιουργώντας το σημερινό πρόβλημα δυσοσμίας, το πρόβλημα έλλειψης χώρου και την ανάγκη απομάκρυνσής της από το νησί.
Σύμφωνα με την Ελευθεροτυπία, 26-6: «Προ περίπου ενός έτους, είχε προταθεί στον υπουργό ΠΕΧΩΔΕ από εταιρεία αμερικανικο-ολλανδικών συμφερόντων η επεξεργασία της λυματολάσπης πάνω στην Ψυτάλλεια, αντί για τη μεταφορά της. Όμως δημοτικοί άρχοντες πέτυχαν να μεταπείσουν τον Γ. Σιουφλιά να μην επιλέξει τη συγκεκριμένη λύση που, με δεδομένο το σημερινό αδιέξοδο, εκτιμάται ότι ήταν πολύ πιο συμφέρουσα».
Η Ελευθεροτυπία δεν αναφέρει τους συγκεκριμένους δημάρχους, αλλά δεν είναι δύσκολο να καταλάβει κανείς ότι είναι οι ίδιοι που κινητοποιούνται για την απομάκρυνση της λυματολάσπης από την Ψυτάλλεια. Για να λυθεί το πρόβλημα της συσσώρευσης της λάσπης ο Σουφλιάς τον περασμένο Οκτώβριο προκήρυξε διαγωνισμό για την απομάκρυνσή της. Όταν ανοίχτηκαν οι προσφορές βρέθηκε ότι οι τρεις από αυτές δεν είχαν τις απαιτούμενες εγγυητικές, που θα έπρεπε να είχαν, ενώ μόνο ο φάκελος του Άκτωρα ήταν πλήρης! Γράφει η Καθημερινή στις 17/10: «Το γεγονός ότι σημαντικές επιχειρήσεις του κατασκευαστικού κλάδου (μεταξύ των οποίων, ενδεικτικά, η Παντεχνική) απέτυχαν (;) να καταθέσουν έγκυρες εγγυητικές επιστολές γεννά πλήθος ερωτημάτων. Ερωτήματα που αυξάνονται εάν συνυπολογίσει κανείς ότι η μόνη, έγκυρη, προσφορά ήταν αυτή της κατασκευαστικής εταιρείας Aκτωρ, συμφερόντων Μπόμπολα, (σ.σ. και μάλιστα την επομένη της άρνησης του ΕΣΡ να της χορηγήσει πιστοποιητικό διαφάνειας). Τα ίδια τα στελέχη του ΥΠΕΧΩΔΕ εξέφραζαν την έκπληξή τους για την εξέλιξη, αναγνωρίζοντας ότι δεν αποκλείεται να έχει... στηθεί ο διαγωνισμός». Την εποχή εκείνη είχε ξεσπάσει ο σάλος για τη γιγάντωση του Μπόμπολα, οπότε η ΕΥΔΑΠ κήρυξε άγονο το διαγωνισμό. Ο Σουφλιάς το δικαιολόγησε αυτό λέγοντας ότι η προσφορά ήταν πολύ ακριβή (σσ: και έτσι πράγματι ήταν) αφού για τη μεταφορά ζητούσε 60 ευρώ ανά τόνο.
Στην επανάληψη του διαγωνισμού για την απομάκρυνση της λάσπης μειοδοτεί η εταιρεία «Χρ. Κωνσταντινίδης» που είχε προτείνει αεριοποίηση της λάσπης πάνω στο νησί. Η εταιρεία αυτή υποβάλει τις σχετικές μελέτες για έγκριση στο ΥΠΕΧΩΔΕ. Τότε γίνεται μια σύσκεψη του Σουφλιά με τους νομάρχες και τους δημάρχους που οι δήμοι τους γειτονεύουν με την Ψυτάλλεια, στα μέσα του Φλεβάρη. Στην πλειοψηφία τους όλοι αυτοί προφανώς με άνωθεν εντολές του βαθιού καθεστώτος διαμαρτύρονται και γι αυτή τη λύση. Στο τέλος της σύσκεψης ο Σουφλιάς δηλώνει, κάτω από την πίεσή τους «ότι δεν θα γίνει τίποτα εάν δεν είναι σύμφωνο με τα κοινοτικά δεδομένα και εάν δεν δοθεί η περιβαλλοντική άδεια» (από την ανακοίνωση του ΥΠΕΧΩΔΕ, 26-5). Μετά από αυτό η Ε.Υ.ΠΕ (ειδική υπηρεσία περιβάλλοντος) του ΥΠΕΧΩΔΕ, με την αιτιολογία ότι η μελέτη περιβαλλοντικών επιπτώσεων που είχε υποβάλλει ο μειοδότης δεν είναι πλήρης, δεν δίνει την έγκρισή της. Αυτή η αιτιολογία είναι μια γνωστή τακτική που οι αντιβιομηχανιστές έχουν χρησιμοποιήσει και στα Μεταλλεία της Χαλκιδικής για να διώξουν την TVX. Έτσι το ΔΣ της ΕΥΔΑΠ μετά την απόφαση της ΕΥΠΕ απορρίπτει τον πρώτο μειοδότη και δίνει τη σύμβαση στο δεύτερο. Αυτός είναι η αυστριακή εταιρεία Μπιλφίνγκερ που συνήθως αναφέρεται μόνη της στον τύπο χωρίς να αναφέρεται ο όμιλος Μπόμπολα που είναι πίσω της. Η μέθοδος Μπόμπολα-Μπιλφίνγκερ είναι η εδαφοποίηση της λάσπης. Αυτή η μέθοδος προϋποθέτει τη μεταφορά της λάσπης από την Ψυτάλλεια σε κατάλληλο χώρο και την επεξεργασία της με πριονίδια. Όμως όπως αναφέρεται στην Καθημερινή στις 1/7: «Στο υπουργείο ΠEXΩΔE κατανόησαν, χωρίς να το παραδέχονται επισήμως, ότι είναι δύσκολο να βρεθούν οι 300 τόνοι ξύλου (πριονίδια, κλαδιά κ.λπ.) που απαιτούνται ημερησίως για την επεξεργασία (εδαφοποίηση) 1.000 τόνων λάσπης. «H Aθήνα δεν γειτνιάζει με τα δάση του Aμαζονίου», σχολιάζουν χιουμοριστικά μηχανικοί που παρακολουθούν την πρόοδο του έργου. Συνεπώς θα απαιτηθεί επιπλέον κόστος για την εξεύρεση και μεταφορά της ξυλείας το οποίο με τη σειρά του θα οδηγήσει σε αύξηση του κόστους επεξεργασίας, πάνω από το όριο των 41 ευρώ τον τόνο… Παράλληλα, οι μηχανικοί επισημαίνουν ότι στο υπουργείο κατανοούν πως μια προσφυγή στην Eυρωπαϊκή Eπιτροπή μπορεί να τινάξει στον αέρα την προσωρινή λύση: Oρισμένοι υποστηρίζουν ότι «η επεξεργασία της λάσπης (κομποστοποίηση) από την κοινοπραξία Bilfinger Berger - HΛEKTΩP γίνεται σε ανοικτό χώρο, κατά παράβαση της ελληνικής νομοθεσίας». Mε τη συγκεκριμένη διαπίστωση δεν συμφωνούν στο YΠEXΩΔE και αναφέρουν ότι το ίδιο μοντέλο εφαρμόστηκε και στη Θεσσαλονίκη. Tο υπουργείο ξεκίνησε την πιλοτική εφαρμογή της εδαφοποίησης χωρίς η κοινοπραξία να έχει εξασφαλίσει τις απαραίτητες άδειες και μελέτες περιβαλλοντικών επιπτώσεων. ΄Oμως, απέρριψε την πρώτη λύση (καύση), που είχε προταθεί από την κοινοπραξία της «Xρ. Kωνσταντινίδης», επειδή δεν θα λάμβανε εγκαίρως τις συγκεκριμένες άδειες» (οι επισημάνσεις είναι δικές μας).
Πρέπει να πούμε ότι είχαν προταθεί και άλλες λύσεις οικονομικά συμφερότερες και οικολογικά αποδεκτότερες. Όπως για παράδειγμα η εργασία που εκπονήθηκε το χρονικό διάστημα από το 2002 έως το 2004, με επιστημονικό υπεύθυνο τον διευθυντή του Εργαστηρίου Αερίων, Υγρών και Στερεών Αποβλήτων και καθηγητή του Τμήματος Μηχανικών Περιβάλλοντος του Πολυτεχνείου Κρήτης, Α Οικονομόπουλο. Σύμφωνα με αυτήν «η λυματολάσπη θα μπορούσε να μεταφερθεί σε κοντέινερ στον πλησιέστερο εμπορευματικό σταθμό του ΟΣΕ και από εκεί σιδηροδρομικά στα λιγνιτωρυχεία της Μεγαλόπολης. Εκεί θα μπορούσε να γίνει απ’ ευθείας εδαφική διάθεση, στα στείρα των λιγνιτωρυχείων σε ελεγχόμενες δόσεις, η οποία θα μπορούσε να βελτιώσει τη σύσταση του εδάφους και να επιτρέψει τη δενδροφύτευσή του.
Αυτή η μέθοδος εφαρμόζεται ευρύτατα διεθνώς και είναι απολύτως αποδεκτή από περιβαλλοντική άποψη. Το κόστος της σιδηροδρομικής μεταφοράς της λάσπης στα λιγνιτωρυχεία της ΔΕΗ δεν υπερβαίνει τα 15 ευρώ τον τόνο. Το συνολικό κόστος μεταφοράς, προετοιμασίας του εδάφους και διασποράς θα είναι αναμφίβολα αρκετά χαμηλότερο από το κόστος της διαχείρισης που προωθείται σήμερα» (Ελευθεροτυπία,11/6).
Οι ρωσόδουλοι όπως κάνουν πάντα ιδιαίτερα όταν έχουμε να κάνουμε με ζητήματα περιβάλλοντος στα οποία η ευρωπαϊκή νομοθεσία είναι αυστηρή, φρόντισαν να εμφανίσουν ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση τους πίεσε για να απορριφθεί ο πρώτος μειοδότης. Συγκεκριμένα ο βουλευτής του Συνασπισμού Παπαδημούλης απεύθυνε σχετικό ερώτημα στον κοινοτικό επίτροπο για το περιβάλλον Δήμα. Τη σχετική είδηση δημοσιεύει η Ελευθεροτυπία, 5-7: «…Ο επίτροπος, τονίζει ο ευρωβουλευτής, υπενθυμίζει ότι η Κομισιόν έχει κινήσει ενώπιον του Ευρωδικαστηρίου διαδικασία κατά της χώρας μας. Από την πλευρά του το ΥΠΕΧΩΔΕ …σημειώνει ότι στη δήλωσή του ο Στ. Δήμας αναφέρεται στη λύση της αεριοποίησης που είχε προτείνει ο πρώτος μειοδότης. Το ΥΠΕΧΩΔΕ επιβεβαιώνει πως υπήρξε καταγγελία για τη συγκεκριμένη λύση στην Ε.Ε., η οποία και παρενέβη, ώστε να μην υπογραφεί η σύμβαση. «Η ΕΥΔΑΠ σε συνεργασία με την πολιτική ηγεσία του ΥΠΕΧΩΔΕ αποφάσισε να απορρίψει τη λύση αυτή και να προχωρήσει στη δεύτερη κατά σειρά μειοδοσίας πρόταση της εδαφοποίησης», λέει το υπουργείο, το οποίο υπεραμύνεται της συγκεκριμένης μεθόδου».
Τελικά στις αρχές του Ιούλη αρχίζει η μεταφορά της λάσπης στη χωματερή των Άνω Λιοσίων και η επεξεργασία της σε ανοιχτό χώρο και οι κινητοποιήσεις κατοίκων και δημάρχων, ώ! του θαύματος,σταματούν.
Είχε επιτευχθεί άλλωστε ο σκοπός τους. Το έργο της απομάκρυνσης να δοθεί στον Μπόμπολα και από πάνω να εμφανίζεται η ΕΕ ως υπεύθυνη γι αυτό.