<<ΙΙΙ. Επεξηγηματικό Υπόμνημα

Ι. ΕΙΣΑΓΩΓΗ

1. Η πτώση της κομμουνιστικής εξουσίας στα κράτη της κεντρικής και ανατολικής Ευρώπης στις αρχές της δεκαετίας του 90 του 20ου αιώνα προκάλεσε πολλές συζητήσεις σχετικά με την πολιτική και νομική αντιμετώπιση πράξεων και εγκλημάτων που διαπράχθηκαν στο όνομα της κομμουνιστικής ιδεολογίας. Η ευθύνη των δραστών και η δυνατότητα δίωξης τους αναδείχτηκε σε σοβαρό ζήτημα. Σε όλες τις πρώην κομμουνιστικές χώρες διεξάχθηκαν συζητήσεις σε εθνικό επίπεδο σχετικά με το ζήτημα αυτό και σε ορισμένες από τις χώρες αυτές υιοθετήθηκαν συγκεκριμένοι νόμοι για την «αποκομουνιστικοποίηση» ή/και για την εξυγίανση.
2. Σε όλες αυτές τις χώρες το ζήτημα αυτό θεωρήθηκε τμήμα μιας ευρύτερης διαδικασίας διάλυσης του προηγούμενου συστήματος και μετάβασης στη δημοκρατία. Θεωρήθηκε εσωτερική υπόθεση και η καθοδήγηση εκ μέρους της διεθνούς κοινότητας και ιδιαίτερα από πλευράς του Συμβουλίου της Ευρώπης είχε επικεντρωθεί στην πρόληψη πιθανών παραβιάσεων των ανθρώπινων δικαιωμάτων.
3. Στο πνεύμα αυτό συντάχθηκαν δυο εκθέσεις της Κοινοβουλευτικής Συνέλευσης σχετικά με τα μέτρα για τη διάλυση των ολοκληρωτικών κομμουνιστικών συστημάτων, από τον κ. Espersen και τον κ. Severin εκ μέρους της Επιτροπής Νομικών Υποθέσεων και Ανθρώπινων Δικαιωμάτων το 1995 και το 1996 αντίστοιχα. Η πρώτη έκθεση επέστρεψε στην επιτροπή μετά από τη συζήτηση της στην Κοινοβουλευτική Συνέλευση και η δεύτερη οδήγησε στην υιοθέτηση της Απόφασης 1096 [1996].
4. Ωστόσο, μέχρι σήμερα, ούτε το Συμβούλιο της Ευρώπης ούτε και κανένας άλλος διεθνής διακυβερνητικός οργανισμός ανάλαβε το καθήκον για γενική αποτίμηση της κομμουνιστικής εξουσίας, για σοβαρή συζήτηση γύρω από τα εγκλήματα που διαπράχτηκαν στο όνομα της εξουσίας αυτής και για τη δημόσια καταδίκη τους. Πράγματι, και αυτό είναι κάτι που είναι δύσκολο να γίνει κατανοητό, δεν έγινε μια σοβαρή και σε βάθος συζήτηση για την ιδεολογία που ήταν στη ρίζα της εκτεταμένης τρομοκρατίας, των μαζικών παραβιάσεων ανθρώπινων δικαιωμάτων, το θάνατο πολλών εκατομμυρίων ανθρώπων και τα δεινά για ολόκληρα έθνη.
Ενώ ένα άλλο ολοκληρωτικό καθεστώς του 20ου αιώνα και συγκεκριμένα ο ναζισμός αποτέλεσε αντικείμενο διερεύνησης, καταδικάστηκε διεθνώς και οι δράστες οδηγήθηκαν σε δίκη, παρόμοια εγκλήματα που διαπράχθηκαν στο όνομα το κομμουνισμού ούτε διερευνήθηκαν και ούτε αντιμετώπισαν την οποιαδήποτε διεθνή καταδίκη.
5. Η απουσία διεθνούς καταδίκης μπορεί εν μέρει να εξηγείται από το γεγονός ότι σήμερα υπάρχουν ακόμα χώρες στις οποίες η εξουσία βασίζεται στην κομμουνιστική ιδεολογία. Η επιθυμία για τη διατήρηση καλών σχέσεων με ορισμένες από αυτές ίσως να εμποδίζει ορισμένους πολιτικούς να ασχοληθούν με αυτό το δύσκολο θέμα. Επιπλέον πολλοί πολιτικοί, που είναι ακόμα ενεργοί σήμερα, έχουν υποστηρίξει με τον ένα ή τον άλλο τρόπο πρώην κομμουνιστικά καθεστώτα. Για προφανείς λόγους θα προτιμούσαν να μην ασχοληθούν με το ζήτημα της ευθύνης. Σε μερικές Ευρωπαϊκές χώρες υπάρχουν κομμουνιστικά κόμματα που δεν έχουν καταδικάσει ρητά τα εγκλήματα του κομμουνισμού. Τέλος, χωρίς αυτό να έχει μικρότερη σημασία, μερικά στοιχεία της κομμουνιστικής ιδεολογίας όπως ισότητα ή η κοινωνική δικαιοσύνη ακόμα προσελκύουν ορισμένους πολιτικούς οι οποίοι φοβούνται ότι η καταδίκη των κομμουνιστικών εγκλημάτων θα ταυτιστεί με την καταδίκη της κομμουνιστικής ιδεολογίας.
6. Ωστόσο, ο εισηγητής έχει την άποψη ότι υπάρχει επείγουσα ανάγκη για δημόσια συζήτηση για τα εγκλήματα του κομμουνισμού και για την καταδίκη τους σε διεθνές επίπεδο. Αυτό πρέπει να γίνει χωρίς καμία άλλη καθυστέρηση για αρκετούς λόγους. Πρώτα, σε ότι αφορά τη γενική αντίληψη, θα πρέπει να καταστεί σαφές ότι όλα τα εγκλήματα, συμπεριλαμβανομένων και εκείνων που διαπράχθηκαν στο όνομα μιας ιδεολογίας που προβάλει ακόμα και τις πιο αξιοσέβαστες αξίες όπως την ισότητα και τη δικαιοσύνη, είναι καταδικαστέα και ότι δεν υπάρχει καμία εξαίρεση σε αυτή την αρχή. Αυτό είναι εξαιρετικά σημαντικό για τις νέες γενεές που δεν έχουν προσωπική εμπειρία από τα κομμουνιστικά καθεστώτα. Η σαφής θέση της διεθνούς κοινότητας για το παρελθόν μπορεί να αποτελέσει σημείο αναφοράς για τις μελλοντικές τους πράξεις.
7. Φαίνεται ότι σε ορισμένες χώρες υπάρχει ακόμα ένα είδος νοσταλγίας για τον κομμουνισμό. Αυτό το γεγονός δημιουργεί τον κίνδυνο ο κομμουνισμός να κερδίσει την εξουσία στη μια ή στην άλλη χώρα. Σκοπός της παρούσας έκθεσης είναι να συμβάλει στη γενική ενημέρωση για την ιστορική διαδρομή αυτής της ιδεολογίας.
7. Δευτερευόντως, όσο βρίσκονται ακόμα στη ζωή όσοι έπεσαν θύματα των κομμουνιστικών καθεστώτων ή οι οικογένειες τους, δεν είναι πολύ αργά για να τους αποδοθεί ηθική ικανοποίηση για όσα υπόφεραν.
8. Τέλος, χωρίς αυτό να έχει μικρότερη σημασία, τα κομμουνιστικά καθεστώτα εξακολουθούν να υπάρχουν ακόμα σε ορισμένες χώρες του κόσμου και συνεχίζονται τα εγκλήματα που διαπράττονται στο όνομα της κομμουνιστικής ιδεολογίας. Κατά την άποψη μου το Συμβούλιο της Ευρώπης, ο οργανισμός που υπερασπίζεται τα ανθρώπινα δικαιώματα δεν έχει το δικαίωμα να μένει αδιάφορος και να σιωπά ακόμα και εάν τα κράτη αυτά δεν είναι μέλη του Συμβουλίου της Ευρώπης. Η διεθνής καταδίκη θα δώσει περισσότερη αξιοπιστία και επιχειρήματα στην εσωτερική αντιπολίτευση στο εσωτερικό των χωρών αυτών και μπορεί να συμβάλει σε κάποιες θετικές εξελίξεις. Αυτό είναι και το λιγότερο που μπορεί να προσφέρει στις χώρες αυτές η Ευρώπη που αποτελεί το λίκνο της κομμουνιστικής ιδεολογίας.
9. Πρέπει να τονιστεί ότι στην παρούσα έκθεση δεν υπάρχει κανένα θέμα για οποιαδήποτε οικονομική αποζημίωση των θυμάτων των εγκλημάτων του κομμουνισμού. Η μόνη μορφή αποκατάστασης που προτείνεται είναι ηθικής φύσης.
10. Η 15η επέτειος της πτώσης των κομμουνιστικών καθεστώτων σε πολλές Ευρωπαϊκές χώρες αποτελεί μια καλή ευκαιρία για μια τέτοια πρωτοβουλία. Το Συμβούλιο της Ευρώπης βρίσκεται σε ιδανική θέση να προωθήσει αυτό το καθήκον μιας και τα περισσότερα από τα μισά κράτη μέλη του είχαν εμπειρία της κομμουνιστικής εξουσίας.
11. Στο πλαίσιο της προετοιμασίας αυτής της έκθεσης, η Επιτροπή οργάνωσε μια ακρόαση με συμμετοχή διακεκριμένων προσωπικοτήτων, των οποίων η εντρύφηση στο θέμα συνέβαλλε σημαντικά στην προετοιμασία της παρούσας έκθεσης. (Δες πρόγραμμα για την Ακρόαση στο Παράρτημα 1). Επίσης διενέργησα αποστολές συλλογής στοιχείων στη Βουλγαρία (16 Μάη 2005), στη Λετονία (3 Ιούνη 2005) και στη Ρωσία (16-17 Ιούνη 2005) (Δες συνημμένα προγράμματα των επισκέψεων στα παραρτήματα 2-4). Θα ήθελα να εκφράσω την ευγνωμοσύνη μου στις εθνικές κοινοβουλευτικές αντιπροσωπείες αυτών των χωρών για τη βοήθειά τους στην προετοιμασία αυτών των επισκέψεων
12. Επιθυμώ να τονίσω ότι αυτή η έκθεση με κανένα τρόπο δεν προτίθεται να αποτελέσει μια εξαντλητική απογραφή των κομμουνιστικών εγκλημάτων. Η ιστορική έρευνα θα πρέπει να αφεθεί στους ιστορικούς, και ήδη υπάρχει ένας αρκετά σημαντικός όγκος συγγραφής για το θέμα, που χρησιμοποίησα κατά την προετοιμασία της παρούσας έκθεσης. Αυτή η έκθεση είναι συνταγμένη σα πολιτική αποτίμηση των εγκλημάτων του κομμουνισμού.

ΙΙ. ΓΕΝΙΚΗ ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ ΤΩΝ ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΤΙΚΩΝ ΚΑΘΕΣΤΏΤΩΝ

13. Τα κομμουνιστικά καθεστώτα, όπως αυτά που διερευνούνται σε αυτή την έκθεση μπορούν να οριστούν με βάση ένα αριθμό χαρακτηριστικών, που συμπεριλαμβάνουν συγκεκριμένα την εξουσία ενός μοναδικού μαζικού κόμματος το οποίο είναι αφοσιωμένο, τουλάχιστον στο επίπεδο των διακηρύξεων, στην κομμουνιστική ιδεολογία. Η εξουσία είναι συγκεντρωμένη σε μια μικρή ομάδα κομματικών ηγετών που δεν λογοδοτούν ούτε περιορίζονται από το κράτος δικαίου
14. Το κόμμα ελέγχει το κράτος σε τέτοιο βαθμό που τα όρια μεταξύ των δύο είναι θολά. Ακόμα, επεκτείνει τον έλεγχό του στον πληθυσμό και σε κάθε πλευρά της καθημερινής ζωής σε ένα χωρίς προηγούμενο επίπεδο
15. Το δικαίωμα του συνεταιρίζεσθαι είναι ανύπαρκτο, ο πολιτικός πλουραλισμός είναι καταργημένος και κάθε αντίθετη άποψη όπως και κάθε απόπειρα ανεξάρτητης αυτο-οργάνωσης τιμωρούνται αυστηρά.
16. Για να επιβάλλουν τον έλεγχό τους πάνω στη δημόσια ζωή και για να αποτρέψουν κάθε ενέργεια πέρα από τον έλεγχό τους, τέτοια κομμουνιστικά καθεστώτα επεκτείνουν τις αστυνομικές δυνάμεις σε ένα πρωτοφανές βαθμό, εγκαθιδρύουν δίκτυα πληροφοριοδοτών και ενθαρρύνουν την καταγγελία. Το μέγεθος των αστυνομικών σχηματισμών, ο αριθμός των μυστικών πληροφοριοδοτών παραλλάσσουν σε διαφορετικές εποχές και χώρες, αλλά πάντα υπερβαίνουν κατά πολύ τους αντίστοιχους αριθμούς σε οποιαδήποτε δημοκρατική χώρα.
17. Τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης μονοπωλούνται και/ή ελέγχονται από το κράτος. Αυστηρή προληπτική λογοκρισία εφαρμόζεται ως κανόνας. Κατά συνέπεια, το δικαίωμα στην πληροφόρηση παραβιάζεται και η ελευθεροτυπία είναι ανύπαρκτη
18. Η εθνικοποίηση της οικονομίας που είναι ένα μόνιμο χαρακτηριστικό της κομμουνιστικής εξουσίας και απορρέει ευθέως από την ιδεολογία βάζει περιορισμούς στην ατομική ιδιοκτησία και την ατομική οικονομική δραστηριότητα. Ως συνέπεια οι πολίτες είναι πιο ευάλωτοι απέναντι στο κράτος το οποίο είναι ο μονοπωλιακός εργοδότης και η μόνη πηγή εισοδήματος
19. Η κομμουνιστική εξουσία διήρκησε πάνω από 80 χρόνια στη χώρα στην οποία για πρώτη φορά δημιουργήθηκε, συγκεκριμένα στη Ρωσία που τότε είχε μετονομαστεί σε Σοβιετική Ένωση. Σε άλλα Ευρωπαϊκά κράτη ήταν περίπου 45 χρόνια. Έξω από την Ευρώπη κομμουνιστικά κόμματα κυβερνούν για πάνω από 50 χρόνια στην Κίνα, τη Βόρεια Κορέα και το Βιετνάμ, πάνω από 40 στην Κούβα και 30 στο Λάος. Κομμουνιστικές κυβερνήσεις κυριάρχησαν για κάποιο διάστημα σε διάφορες Αφρικάνικες, Ασιατικές και Νοτιοαμερικάνικες χώρες κάτω από την τότε Σοβιετική επιρροή.
20. Πάνω από 20 χώρες σε 4 ηπείρους μπορούν να θεωρηθούν κομμουνιστικές ή υπό κομμουνιστική διακυβέρνηση για κάποια χρονική περίοδο. Εκτός από τη Σοβιετική Ένωση και τους 6 Ευρωπαϊκούς δορυφόρους της, η λίστα περιλαμβάνει το Αφγανιστάν, την Αλβανία, την Αγκόλα, την Μπενίν, την Καμπότζη, την Κίνα, το Κογκό, την Κούβα, την Αιθιοπία, τη Βόρεια Κορέα, το Λάος, την Μογγολία, την Μοζαμβίκη, το Βιετνάμ, τη Νότια Υεμένη και τη Γιουγκοσλαβία.
21. Ο αριθμός του πληθυσμού που ζούσε υπό κομμουνιστική εξουσία ανερχόταν πάνω από 1 δισεκατομμύριο πριν το 1989
22. Η μακροβιότητα και η γεωγραφική επέκταση υποδηλώνουν διαφορές και διαφοροποιήσεις στην πρακτική της άσκησης της κομμουνιστικής εξουσίας σε διαφορετικές χώρες, κουλτούρες και εποχές. Το κομμουνιστικό καθεστώς εξελίχθηκε, ως αποτέλεσμα της εσωτερικής του δυναμικής ή απαντώντας στις διεθνείς περιστάσεις. Είναι δύσκολο να συγκρίνουμε τις κομμουνιστικές εξουσίες στη Ρωσία το 1930, στην Ουγγαρία το 1960 ή στην Πολωνία το 1980.
23. Ωστόσο, παρά τη διαφορετικότητα, μπορεί κανείς να καθορίσει κοινά χαρακτηριστικά του ιστορικού κομμουνιστικού καθεστώτος ανεξάρτητα από χώρα, κουλτούρα ή χρόνο. Ένα από τα πιο προφανή χαρακτηριστικά είναι η κατάφωρη παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων

ΙΙΙ. ΕΓΚΛΗΜΑΤΑ ΤΟΥ ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΜΟΥ

24. Η κομμουνιστική εξουσία έχει ευθύς εξαρχής χαρακτηριστεί από τη μαζική παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Για να κατακτήσουν και να διατηρήσουν την εξουσία, τα κομμουνιστικά καθεστώτα προχώρησαν πέρα από τις ατομικές δολοφονίες και τις τοπικές σφαγές και ενσωμάτωσαν το έγκλημα στο σύστημα εξουσίας. Είναι αλήθεια πως αρκετά χρόνια μετά την εγκαθίδρυση του καθεστώτος στις περισσότερες Ευρωπαϊκές χώρες, και μετά από δεκάδες χρόνια στην Σοβιετική Ένωση και την Κίνα, ο τρόμος έχασε λίγο από την αρχική του ισχύ. Ωστόσο η «ανάμνηση του τρόμου» έπαιξε ένα σημαντικό ρόλο στις κοινωνίες, και η εν δυνάμει απειλή υποκατέστησε τις πραγματικές ωμότητες. Ακόμα, όποτε το είχαν ανάγκη, τα καθεστώτα κατέφυγαν στον τρόμο όπως φάνηκε στην Τσεχοσλαβακία το 1968, στην Πολωνία το 1971, 1976 και 1981 ή στην Κίνα το 1989. Αυτός ο κανόνας ισχύει για όλα τα ιστορικά και τρέχοντα κομμουνιστικά καθεστώτα ανεξάρτητα από χώρα
25. Σύμφωνα με επιφυλακτικούς υπολογισμούς (ακριβή στοιχεία δεν είναι διαθέσιμα) ο αριθμός των ατόμων που σκοτώθηκαν από τα κομμουνιστικά καθεστώτα, κατανεμημένα κατά χώρες ή περιοχές μπορεί να δοθεί ως εξής :

-Σοβιετική Ένωση: 20 εκατομμύρια θύματα
-Κίνα: 65 εκατομμύρια
-Βιετνάμ: 1 εκατομμύριο
-Βόρειος Κορέα: 2 εκατομμύρια
-Καμπότζη: 2 εκατομμύρια
-Ανατολική Ευρώπη: 1 εκατομμύριο
-Λατινική Αμερική: 150.000
-Αφρική: 1,7 εκατομμύρια
-Αφγανιστάν 1,5 εκατομμύρια

Αυτοί οι αριθμοί περιλαμβάνουν μια ποικιλία καταστάσεων: ατομικές και ομαδικές εκτελέσεις, θανάτους σε στρατόπεδα συγκέντρωσης, θύματα πείνας και εκτοπίσεων.
27. Τα παραπάνω νούμερα βασίζονται σε έγγραφα στοιχεία, και αν μιλάμε μόνο για εκτίμηση, αυτό συμβαίνει γιατί υπάρχουν βάσιμοι λόγοι υποψίας ότι πρέπει να είναι πολύ υψηλότερα. Δυστυχώς, η περιορισμένη πρόσβαση σε αρχεία, ειδικά στη Ρωσία, δεν επιτρέπει τη σωστή επαλήθευση των ακριβών αριθμών.
28. Το σημαντικό χαρακτηριστικό των κομμουνιστικών εγκλημάτων ήταν η καταστολή ενάντια σε ολόκληρες κατηγορίες αθώων ανθρώπων των οποίων το μοναδικό «έγκλημα» ήταν το ότι ανήκαν σε αυτές τις κατηγορίες. Με αυτό τον τρόπο, στο όνομα της ιδεολογίας, τα καθεστώτα δολοφόνησαν δεκάδες εκατομμυρίων πλούσιους αγρότες (κουλάκους), ευγενείς, αστούς, Κοζάκους, Ουκρανούς και άλλες ομάδες
29. Αυτά τα εγκλήματα είναι ευθεία αποτελέσματα της θεωρίας της πάλης των τάξεων που επέβαλε την «εκκαθάριση» ανθρώπων που δεν θεωρούνταν χρήσιμοι στην οικοδόμηση μιας νέας κοινωνίας. Ένας τεράστιος αριθμός των θυμάτων ήταν υπήκοοι των χωρών.
30. Στα τέλη της δεκαετίας του 20, στη Σοβιετική Ένωση, η GPU (πρώην Czeka) εισήγαγε ποσοστώσεις: κάθε περιοχή ήταν υποχρεωμένη να παραδώσει ένα ορισμένο αριθμό «ταξικών εχθρών». Οι αριθμοί καθορίζονταν κεντρικά από την ηγεσία του κομμουνιστικού κόμματος. Έτσι οι τοπικές αρχές όφειλαν να συλλάβουν, να εκτοπίσουν και να εκτελέσουν συγκεκριμένους αριθμούς ατόμων. Αν αποτύγχαναν να το πράξουν αντιμετώπιζαν οι ίδιοι δίωξη.
31. Από την άποψη του αριθμού θυμάτων, η λίστα των πιο σημαντικών κομμουνιστικών εγκλημάτων περιλαμβάνει τα παρακάτω:

-Ατομικές και ομαδικές εκτελέσεις ανθρώπων που θεωρούνταν πολιτικοί αντίπαλοι, χωρίς ή με αυθαίρετες δίκες, αιματηρές καταστολές διαδηλώσεων και απεργιών, θανάτωση ομήρων και αιχμαλώτων πολέμου στη Ρωσία το 1918-22. Η έλλειψη πρόσβασης σε αρχεία (καθώς και έλλειψη οποιωνδήποτε ντοκουμέντων για αναρίθμητες εκτελέσεις) καθιστά αδύνατο το να δοθούν ακριβή νούμερα, αλλά ο αριθμός των θυμάτων αποτιμάται σε δεκάδες χιλιάδες.
-Θάνατος από πείνα περίπου 5 εκατομμυρίων ατόμων ως αποτέλεσμα επιτάξεων, ιδιαίτερα στην Ουκρανία το 1921-1923. Ο λιμός χρησιμοποιήθηκε ως πολιτικό όπλο από αρκετά κομμουνιστικά καθεστώτα και όχι μόνο στη Σοβιετική Ένωση.
-Εξόντωση 300.000-500.000 Κοζάκων μεταξύ 1919 και 1920
-Δεκάδες χιλιάδες άνθρωποι χάθηκαν σε στρατόπεδα συγκέντρωσης. Εδώ ξανά, έλλειψη πρόσβασης σε αρχεία καθιστά την έρευνα αδύνατη
-690.000 άτομα καταδικάστηκαν αυθαίρετα σε θάνατο και εκτελέστηκαν σαν αποτέλεσμα των «εκκαθαρίσεων» στο κομμουνιστικό κόμμα το 1937-1938. Χιλιάδες άλλοι εκτοπίστηκαν ή τοποθετήθηκαν σε στρατόπεδα. Συνολικά μεταξύ 1ης Οκτώβρη 1936 και 1ης Νοέμβρη 1938 περίπου 1.565.000 συνελήφθηκαν και από αυτούς 668.305 εκτελέστηκαν. Σύμφωνα με πολλούς μελετητές αυτοί οι αριθμοί είναι υποτιμημένοι και θα πρέπει να επαληθευτούν όταν όλα τα αρχεία γίνουν προσβάσιμα
-Μαζικές δολοφονίες σχεδόν 30.000 «κουλάκων» (πλούσιων αγροτών) κατά τη διάρκεια της αναγκαστικής κολλεκτιβοποίησης στην περίοδο 1929-1932. Ακόμα δύο εκατομμύρια εκτοπίστηκαν το 1930-1932
-Χιλιάδες απλοί άνθρωποι στη Σοβιετική Ένωση κατηγορήθηκαν για σχέσεις με τους «εχθρούς» και εκτελέστηκαν την περίοδο πριν τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο. Για παράδειγμα το 1937 περίπου 144.000 άνθρωποι συνελήφθησαν και από αυτούς 110.000 εκτελέσθηκαν αφού κατηγορήθηκαν για επαφές με Πολωνούς πολίτες που ζούσαν στην Σοβιετική Ένωση. Επίσης το 1937, 42.000 εκτελέσθηκαν στη βάση ότι είχαν σχέσεις με Γερμανούς εργάτες στην ΕΣΣΔ
-6 εκατομμύρια Ουκρανοί πέθαναν από την πείνα ως αποτέλεσμα μιας εσκεμμένης κρατικής πολιτικής το 1932-1933
-Δολοφονίες και εκτοπίσεις εκατοντάδων χιλιάδων Πολωνών, Ουκρανών, Λιθουανών, Εσθονών, Μολδαβών και κατοίκων της Βεσαραβίας το 1939-1941 και το 1944-45
-Εκτόπιση των Γερμανών του Βόλγα το 1941, των Τατάρων της Κριμαίας το 1943, των Τσετσένων και Ινγκούσιων το 1944
-Εκτόπιση και εξόντωση του ενός τετάρτου του πληθυσμού στην Καμπότζη το 1975-1978
-Εκατομμύρια θυμάτων των εγκληματικών πολιτικών του Μάο Τσε Τουγκ στην Κίνα και του Κιμ Ιρ Σέν στη Βόρειο Κορέα. Εδώ ξανά η έλλειψη ντοκουμέντων δεν επιτρέπει να δοθούν ακριβή στοιχεία
-Πολυάριθμα θύματα σε άλλα μέρη του κόσμου, Αφρική, Ασία και Λατινική Αμερική σε χώρες που αυτοαποκαλούνται κομμουνιστικές και κάνουν ευθεία αναφορά στην κομμουνιστική ιδεολογία

Αυτή ή λίστα σε καμία περίπτωση δεν εξαντλείται εδώ. Δεν υπάρχει πρακτικά χώρα ή περιοχή υπό κομμουνιστική διοίκηση που δεν θα ήταν σε θέση να δημιουργήσει τη δική της λίστα πόνου.

32. Τα στρατόπεδα συγκέντρωσης που δημιουργήθηκαν από το πρώτο κομμουνιστικό καθεστώς ήδη από το Σεπτέμβρη του 1918 βρίσκονται ανάμεσα στα πιο ντροπιαστικά σύμβολα των κομμουνιστικών καθεστώτων. Το 1921, υπήρχαν ήδη 107 στρατόπεδα συγκέντρωσης με πάνω από 50.000 κρατούμενους. Η εξαιρετικά υψηλή θνησιμότητα σε αυτά τα στρατόπεδα μπορεί να αποδειχτεί από την κατάσταση στο στρατόπεδο της Κροστάνδης: από τους 6.500 κρατούμενους που τοποθετήθηκαν εκεί το Μάρτη του 1921 μόνο 1.500 ήταν ζωντανοί ένα χρόνο μετά.
33. Το 1940 ο αριθμός των κρατουμένων έφτανε τα 2.350.000 σε 53 συμπλέγματα στρατοπέδων συγκέντρωσης, 425 ειδικές αποικίες, 50 αποικίες ανηλίκων και 90 σπίτια νεογέννητων.
34. Κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 40 υπήρχαν κατά μέσο όρο 2,5 εκατομμύρια κρατούμενοι σε στρατόπεδα κάθε στιγμή. Υπό το φως του υψηλού βαθμού θνησιμότητας, αυτό σήμαινε πως ο πραγματικός αριθμός των ανθρώπων που είχαν τοποθετηθεί σε στρατόπεδα ήταν πολύ υψηλότερος
35. Συνολικά, 15 έως 20 εκατομμύρια άνθρωποι πέρασαν από στρατόπεδα μεταξύ 1930 και 1953
36. Στρατόπεδα συγκέντρωσης επίσης δημιουργήθηκαν σε άλλα κομμουνιστικά καθεστώτα, και πιο πολύ στην Κίνα, τη Βόρειο Κορέα, στην Καμπότζη και στο Βιετνάμ
37. Η εισβολή από το Σοβιετικό Στρατό σε αρκετές χώρες κατά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο ακολουθήθηκε συστηματικά από μαζικό τρόμο, συλλήψεις, εκτοπίσεις και δολοφονίες. Μεταξύ των χωρών που επηρεάστηκαν περισσότερο ήταν η Πολωνία (εκτίμηση για 440.000 θύματα το 1939, συμπεριλαμβανομένης της δολοφονίας των Πολωνών αξιωματικών αιχμαλώτων πολέμου στο Κατίν το 1940), η Εσθονία (175.000 θύματα περιλαμβανομένης της δολοφονίας 800 αξιωματικών, που ισοδυναμεί με το 17,5 % του συνολικού πληθυσμού), η Λιθουανία, Λετονία (119.000 θύματα), Βεσαραβία και Βόρεια Μπουκοβίνα
38. Οι εκτοπισμοί ολόκληρων εθνών ήταν ένα σύνηθες πολιτικό μέτρο ιδιαίτερα κατά τη διάρκεια του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου. Το 1940-41 περίπου 330.000 Πολωνοί πολίτες που ζούσαν στις περιοχές που κατέλαβε ο Σοβιετικός Στρατός εκτοπίστηκαν στην Ανατολική Σοβιετική Ένωση, κυρίως στο Καζακστάν. 900.000 Γερμανοί από την περιοχή του Βόλγα εκτοπίστηκαν το φθινόπωρο του 1941. 93.00 Καλμούκοι εκτοπίστηκαν το Δεκέμβρη του 1943. 521.00 Τσετσένοι και Ινγκουσέτοι εκτοπίστηκαν το Φλεβάρη του 1944. 180.000 Τάταροι της Κριμαίας εκτοπίστηκαν το 1944. Αυτή η λίστα δεν θα ήταν πλήρης αν δεν αναφέραμε τους Λετονούς, Λιθουανούς, Εσθονούς, Έλληνες, Βούλγαρους, Αρμένιους της Κριμαίας, Τούρκους και Κούρδους από τον Καύκασο
39. Οι εκτοπίσεις επίσης αφορούσαν πολιτικούς αντιπάλους. Από το 1920 οι πολιτικοί αντίπαλοι στη Ρωσία εκτοπίζονταν στα νησιά Σολόβκι. Το 1927 το στρατόπεδο που οικοδομήθηκε στο Σολόβκι είχε 13.000 κρατούμενους από 48 διαφορετικές εθνότητες
40. Τα πιο βίαια εγκλήματα των κομμουνιστικών καθεστώτων όπως οι μαζικές δολοφονίες και γενοκτονία, βασανισμός, δουλική εργασία, και άλλες μορφές μαζικού φυσικού τρόμου συνεχίστηκαν στη Σοβιετική Ένωση και σε μικρότερη έκταση σε άλλες Ευρωπαϊκές χώρες έως το θάνατο του Στάλιν
41. Από τα μέσα της δεκαετίας του 50 ο τρόμος στα Ευρωπαϊκά κομμουνιστικά κράτη μειώθηκε σημαντικά αλλά η επιλεκτική δίωξη διάφορων ομάδων και ατόμων συνεχίστηκε. Περιελάμβανε παρακολούθηση από την αστυνομία, συλλήψεις, φυλάκιση, πρόστιμα, αναγκαστική ψυχιατρική θεραπεία, διάφορους περιορισμούς της ελευθερίας κίνησης, διακρίσεις στην εργασία που συχνά οδηγούσαν στη φτώχεια και στον επαγγελματικό αποκλεισμό, δημόσια ταπείνωση και συκοφαντία. Τα μετασταλινικά Ευρωπαϊκά κομμουνιστικά καθεστώτα εκμεταλλεύθηκαν τον εκτεταμένο φόβο για ενδεχόμενες διώξεις που ήταν έντονα χαραγμένες στην συλλογική μνήμη. Ωστόσο μακροπρόθεσμα η ανάμνηση του τρόμου του παρελθόντος σταδιακά αδυνάτισε έχοντας μικρότερη επίδραση στις νέες γενιές
42. Ωστόσο, ακόμα και κατά τη διάρκεια αυτών των σχετικά ήρεμων περιόδων, τα κομμουνιστικά καθεστώτα ήταν ικανά να καταφύγουν σε μαζική βία αν ήταν αναγκαίο, όπως δείχνουν τα γεγονότα στην Ουγγαρία το 1956, στην Τσεχοσλοβακία το 1968, ή στην Πολωνία το 1956, το 1968, το 1970 και το 1981
43. Η πτώση των κομμουνιστικών καθεστώτων στη Σοβιετική Ένωση και άλλες Ευρωπαϊκές χώρες διευκόλυνε την πρόσβαση σε ορισμένα αρχεία που τεκμηριώνουν τα κομμουνιστικά εγκλήματα. Πρίν το 1990 αυτά τα αρχεία ήταν τελείως απροσπέλαστα. Τα ντοκουμέντα που μπορούν να βρεθούν εκεί συνιστούν μια σημαντική πηγή πληροφόρησης για τους μηχανισμούς εξουσίας και λήψης αποφάσεων, και συμπληρώνουν την ιστορική γνώση για τη λειτουργία των κομμουνιστικών συστημάτων.

IV. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ

44. Φαίνεται να επιβεβαιώνεται ότι η εγκληματική διάσταση των κομμουνιστικών καθεστώτων δεν ήταν αποτέλεσμα περιστάσεων αλλά μάλλον αποτέλεσμα συνειδητών πολιτικών εκπονημένων από τους θεμελιωτές τέτοιων καθεστώτων ακόμα πριν πάρουν την εξουσία. Οι ιστορικοί κομμουνιστές ηγέτες ποτέ δεν έκρυψαν τους στόχους τους που ήταν η δικτατορία του προλεταριάτου, η εξάλειψη των πολιτικών αντιπάλων και κατηγοριών του πληθυσμού που ήταν ασύμβατες με το νέο μοντέλο κοινωνίας
45. Η κομμουνιστική ιδεολογία, όπου και όποτε εφαρμόστηκε, είτε στην Ευρώπη είτε αλλού, πάντα κατέληξε σε μαζικό τρόμο, εγκλήματα, και μεγάλης έκτασης παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Όταν κανείς αναλύει τις συνέπειες της εφαρμογής αυτής της ιδεολογίας δεν μπορεί να αγνοήσει τις ομοιότητες με τις συνέπειες μιας άλλης ιδεολογίας του 20ου αιώνα, και συγκεκριμένα του ναζισμού. Αν και αμοιβαία εχθρικά αυτά τα δύο καθεστώτα μοιράζονταν ένα αριθμό κοινών χαρακτηριστικών
46. Ωστόσο, ενώ ο εγκληματικός και καταδικαστέος χαρακτήρας της ναζιστικής ιδεολογίας και του ναζιστικού καθεστώτος είναι αδιαμφισβήτητος για τουλάχιστον μισό αιώνα, και οι ηγέτες του και πολλοί δράστες έχουν λογοδοτήσει, η κομμουνιστική ιδεολογία και τα καθεστώτα δεν έχουν αντιμετωπίσει μια παρόμοια αντίδραση. Τα εγκλήματα σπάνια έχουν αποτελέσει αντικείμενο νομικής δίωξης και πολλοί από τους δράστες δεν έχουν ποτέ οδηγηθεί στη δικαιοσύνη. Κομμουνιστικά κόμματα εξακολουθούν να δραστηριοποιούνται σε κάποιες χώρες, και δεν έχουν καν πάρει αποστάσεις από το παρελθόν όταν υποστήριζαν και συνεργάζονταν με τα εγκληματικά κομμουνιστικά καθεστώτα
47. Τα κομμουνιστικά σύμβολα χρησιμοποιούνται ανοικτά, και η δημόσια συνείδηση για τα κομμουνιστικά εγκλήματα είναι πολύ ισχνή. Αυτό είναι ιδιαίτερα φανερό όταν συγκρίνεται με τη δημόσια γνώση των ναζιστικών εγκλημάτων. Η εκπαίδευση των νέων γενιών σε πολλές χώρες ασφαλώς δεν βοηθά να μειωθεί αυτή η απόσταση
48. Πολιτικά και οικονομικά συμφέροντα συγκεκριμένων χωρών επηρεάζουν το βαθμό κριτικής κάποιων από τα ακόμη ενεργά κομμουνιστικά καθεστώτα. Αυτό είναι ιδιαίτερα εμφανές στην περίπτωση της Κίνας
49. Ως εισηγητής έχω τη γνώμη πως δεν πρέπει να υπάρχει περαιτέρω καθυστέρηση στην καταδίκη της κομμουνιστικής ιδεολογίας και των καθεστώτων σε διεθνές επίπεδο. Αυτό πρέπει να γίνει τόσο από τη Συνέλευση σε κοινοβουλευτικό επίπεδο όσο και από την Επιτροπή Υπουργών σε διακυβερνητικό επίπεδο. Προσωπικά δεν συμμερίζομαι τη θέση κάποιων συναδέλφων πως θα πρέπει να γίνει μια καθαρή διάκριση μεταξύ ιδεολογίας και πρακτικής. Η τελευταία απορρέει από την πρώτη και αργά ή γρήγορα οι αρχικές καλές προθέσεις υπερκεράζονται από το ολοκληρωτικό μονοκομματικό σύστημα και τις καταχρήσεις του.
50. Θα πρέπει να είναι καθαρό ωστόσο, πως αυτά που καταδικάζονται είναι εγκλήματα που διαπράχθηκαν στο όνομα της κομμουνιστικής ιδεολογίας και όχι κάποια συγκεκριμένη χώρα. Οι ίδιοι οι Ρώσοι ήταν τα πρώτα και τα περισσότερα θύματα της κομμουνιστικής ιδεολογίας. Σε κάθε μία χώρα όπου οι κομμουνιστές κατέλαβαν την εξουσία τα εγκλήματα ήταν παρόμοια. Αυτή ή έκθεση ελπίζω ότι θα συνεισφέρει στην παραπέρα συμφιλίωση που βασίζεται στην ιστορική αλήθεια και κατανόηση
51. Η Συνέλευση θα πρέπει να συστήσει στην Επιτροπή Υπουργών τη συγκρότηση μιας επιτροπής που θα διεξάγει ολοκληρωμένες έρευνες αναφορικά με τα κομμουνιστικά εγκλήματα στις χώρες μέλη του Συμβουλίου της Ευρώπης. Παράλληλα, τα Κράτη μέλη που δεν το έχουν πράξει θα πρέπει να ενθαρρυνθούν να φτιάξουν τέτοιες επιτροπές σε εθνικό επίπεδο. Αυτές οι επιτροπές αναμένεται να συνεργαστούν στενά με την επιτροπή του Συμβουλίου της Ευρώπης
52. Ο απώτερος στόχος της δουλειάς του Συμβουλίου της Ευρώπης και των εθνικών επιτροπών θα είναι να θεμελιώσουν στοιχεία και να προτείνουν συγκεκριμένα μέτρα αποσκοπώντας στο να φέρουν μια σύντομη απονομή δικαιοσύνης και αποζημίωση και να αποδώσουν τιμή στη μνήμη των θυμάτων
53. Οι απαραίτητες συνθήκες για την επιτυχία της δουλειάς των επιτροπών είναι η πρόσβαση σε αρχεία, ιδιαίτερα στη Ρωσία. Κατά συνέπεια, η αντίστοιχη νομοθεσία στις εμπλεκόμενες χώρες και ιδιαίτερα στη Ρωσία θα πρέπει να συμμορφωθεί με τη σύσταση της Επιτροπής Υπουργών 13 (2000) για μια Ευρωπαϊκή πολιτική πρόσβασης σε αρχεία
54. Τέλος, αλλά χωρίς να έχει λιγότερη σημασία, η Επιτροπή Υπουργών θα πρέπει να ξεκινήσει μια καμπάνια πληροφόρησης στα κράτη μέλη του Συμβουλίου της Ευρώπης για τα εγκλήματα του κομμουνισμού. Αυτό θα περιλαμβάνει την αναθεώρηση των σχολικών βιβλίων. Τα κράτη μέλη του Συμβουλίου της Ευρώπης θα πρέπει να ενθαρρυνθούν να το πράξουν σε εθνικό επίπεδο>>.-