Η ΛΑΤΙΝΙΚΗ ΑΜΕΡΙΚΗ ΑΛΛΑΖΕΙ ΑΦΕΝΤΙΚΟ
Η ρωσική στρατιωτική παρουσία στην Καραϊβική και η ιδιαίτερη στάση που κράτησαν αρκετές λατινοαμερικανικές χώρες απέναντι στην κρίση του Καυκάσου είναι ενδείξεις μιας νέας περιόδου σοβαρών πολιτικών ανακατατάξεων για όλη την περιοχή της Λατινικής Αμερικής. Πρόκειται για μια περίοδο παγκόσμιας ανόδου της ρωσικής υπερδύναμης, που εκδηλώνεται με υπερεξοπλισμούς, ενεργειακούς εκβιασμούς (βλ. Ουκρανία, Λευκορωσία) και στρατιωτικές επεμβάσεις στο εξωτερικό (Γεωργία).
Μετά την εισβολή στη Γεωργία και ακριβώς όπως το είχαμε προβλέψει, η ρώσικη
διπλωματική μηχανή φανέρωσε τις θέσεις της και ξεδίπλωσε τη συσσωρευμένη εδώ
και χρόνια ισχύ της σε όλα τα μήκη και τα πλάτη της γης αφήνοντας έκπληκτους
τους αμερικάνους ιμπεριαλιστές. Η πιο χαρακτηριστική εκδήλωση αυτής της κρυμμένης
ισχύος ήταν η ξαφνική «αναθέρμανση» των σχέσεων μεταξύ Κούβας και Κρεμλίνου,
που τάχα είχαν ατονήσει μετά το ’90, ενώ στην πραγματικότητα η Κούβα δεν ήταν
ποτέ όσο αυτήν την περίοδο τόσο πολύ πολιτικό εξάρτημα της ρώσικης πολιτικής
στη Λατινική Αμερική. Αν η Ρωσία έπρεπε να κρύψει τις σχέσεις της με την Κούβα
ήταν γιατί από το 1990 και μετά όλοι οι ρωσόφιλοι πρόεδροι που ήρθαν στην εξουσία
στη Λατινική Αμερική το έκαναν ως εισοδιστές μέσα στη δυτικόφιλη και στην τριτοκοσμική
αστική τάξη (Τσάβες, Λούλα, Κίρχνερ, Μοράλες). Όμως τους πολιτικούς στρατούς
τους τους συγκροτούσαν ιδεολογικά ορκιζόμενοι στην Κούβα και στον Κάστρο. Μετά
τη Γεωργία όμως η Ρωσία δεν είχε λόγους να κρύβεται και να φυλάει τα τσιράκια
της ως τέτοια. Αντίθετα, έπρεπε να περάσει στην επίθεση και να ενθαρρύνει τους
φίλους της, που ως τότε φορούσαν το μανδύα του αντιαμερικανισμού στη λατινική
Αμερική. Έτσι έπρεπε να δείξει ότι η «σοσιαλιστική» Κούβα δεν είναι απλά το
ακίνδυνο για τις ΗΠΑ ρομαντικό όνειρο κάποιων μικροαστών ριζοσπαστών, όπως εμφανιζόταν
ως τώρα, αλλά το προστατευόμενο προκεχωρημένο φυλάκιο της Ρωσίας δίπλα στις
ΗΠΑ και στη λατινική Αμερική. Εννοείται ότι η Ρωσία εμφανίζει όλη τη διείσδυση
της στη λατινική Αμερική ως τάχα μια απάντηση στις ΗΠΑ, που επιχειρούν να διεισδύσουν
στην «αυλή της Ρωσίας», που τάχα είναι ο Καύκασος. Αυτή η νοοτροπία περί «αυλών»,
περί «σφαιρών επιρροής», περί «εγγύς εξωτερικού» κτλ. είναι χιτλερικές θεωρίες
που τις προβάλλει για τις γειτονικές της χώρες αποκλειστικά η νεοχιτλερική Ρωσία,
αλλά δεν τολμάνε ούτε μπορούν από εσωτερική και διεθνή άποψη να τις προβάλλουν
σήμερα ούτε οι πιο επιθετικοί ιμπεριαλιστικοί κύκλοι στις ΗΠΑ για τη Λατινική
Αμερική.
Να λοιπόν πώς έγινε και μόλις πρόσφατα ανώτατοι ρώσοι αξιωματούχοι επισκέφτηκαν
την Κούβα. Οι Ρώσοι παρουσιάστηκαν για να συνδράμουν την Κούβα προκειμένου να
αντιμετωπίσει τα αποτελέσματα των καταστροφικών κυκλώνων Γκούσταβ και Άικ και
τώρα ετοιμάζουν εκεί ένα διαστημικό κέντρο για τη χρήση του ρωσικού δορυφορικού
συστήματος πλοήγησης Γκλόνας (Μοντ, 23/9). Η Νικαράγουα του Ορτέγκα
έχει κάνει ακόμα πιο μεγάλα βήματα προς τη Μόσχα. Αυτό ήταν το μόνο κράτος στον
πλανήτη μετά το ρωσικό που αναγνώρισε επισήμως το διαμελισμό της Γεωργίας. Η
Βενεζουέλα έχει προχωρήσει ακόμα πιο πολύ σε φιλορωσισμό. Εδώ και τρία χρόνια
το καθεστώς Τσάβες κάνει προμήθειες ρωσικών όπλων, που στοίχισαν στον κρατικό
προϋπολογισμό όχι λιγότερα από 4,4 δις δολ., ενώ το Κρεμλίνο έχει εξαγγείλει
και νέες εξοπλιστικές συμφωνίες αξίας πάνω από 1 δις (Νιου Γιορκ Τάιμς,
20/10). Η εμφάνιση ρωσικών καταδιωκτικών πάνω από την Καραϊβική και οι μεγάλης
κλίμακας κοινές ναυτικές ασκήσεις που έχουν προγραμματιστεί να διεξαχθούν το
Νοέμβρη κάθε άλλο παρά θέλουν να κρύψουν τον πραγματικό πολιτικό προσανατολισμό
της Βενεζουέλας. Πρόσφατα ο Τσάβες ταξίδεψε στη Μόσχα, όπου συμφώνησε με τον
πρόεδρο Μενβέντεφ για τη δημιουργία μιας ρωσο-βενεζουελάνικης κοινοπραξίας για
την παραγωγή και πώληση πετρελαίου και αερίου. Η συμφωνία επιτρέπει στους ρώσους
ειδικούς, που ήδη ερευνούν τα κοιτάσματα της χώρας, να επεκτείνουν τις δραστηριότητές
τους σε περιοχές που ανήκουν στη γειτονική Βολιβία και στον Ισημερινό. Ακόμα
ο πρωθυπουργός Πούτιν είπε στον Τσάβες ότι η χώρα του σκέφτεται να κατασκευάσει
στη Βενεζουέλα πυρηνικούς αντιδραστήρες κι εκείνος έκανε λόγο για δημιουργία
κοινής τράπεζας (27/9). Πολλές χώρες της περιοχής έχουν αρχίσει να κλείνουν
οικονομικές συμφωνίες με τη Ρωσία και την Κίνα.
Η πολιτική επιρροή των ΗΠΑ στη λατινική Αμερική, ευθέως αντίστροφα, έχει ελαχιστοποιηθεί.
Η εξέγερση που ξέσπασε στις ανατολικές πλούσιες επαρχίες της Βολιβίας ενάντια
στην απόπειρα του ρωσόφιλου προέδρου Μοράλες να τους αφαιρέσει τα ειδικά πετρελαϊκά
και άλλα δικαιώματα στο όνομα της ανισοκατανομής του πλούτου οδήγησε στην αποπομπή
του αμερικανού πρέσβη. Στην πραγματικότητα η εξέγερση προκλήθηκε γιατί στόχος
του καθεστώτος Μοράλες είναι να αφαιρέσει εισόδημα και παραγωγικό κεφάλαιο από
τα πιο παραγωγικά κομμάτια της χώρας και να εξαγοράσει και να εξαρτήσει με αυτά
τα πιο καθυστερημένα σε επίπεδο ανάπτυξης κομμάτια της χώρας, στα οποία ζουν
οι ιθαγενείς. Η αποπομπή του αμερικάνου πρέσβη έγινε από τον Μοράλες για να
ερεθίσει τις χορδές του προοδευτικού αντιαμερικανισμού μιας περασμένης εποχής,
στις οποίες δουλεύει σήμερα κάθε ρωσόφιλος φασίστας στον κόσμο. Η κατηγορία
που απεύθυνε ο Μοράλες στις ΗΠΑ είναι ότι υποκινεί την εξέγερση εναντίον του
μέσω της χρηματοδότησης προγραμμάτων για την καταπολέμηση των ναρκωτικών. Λίγο
αργότερα, σε ένδειξη συμπαράστασης στο Μοράλες, ο Τσάβες απέπεμψε τον αμερικανό
πρέσβη στη δική του χώρα και η κυβέρνηση της Ονδούρας με τη σειρά της αρνήθηκε
να αναγνωρίσει το νέο πρέσβη που της απέστειλε η Ουάσιγκτον. Η ελπίδα των ΗΠΑ
ήταν ότι ο Λούλα Ντα Σίλβα, ο ρωσόδουλος πρόεδρος της τεράστιας Βραζιλίας, που
τον θεωρούν οικονομικά φιλελεύθερο και γι’ αυτό φίλο τους, θα καταδίκαζε τους
αντιαμερικάνους «μικροταραξίες» της λατινικής Αμερικής. Πραγματικά, αυτοί οι
παρακμασμένοι μονοπωλιστές θεωρούν φίλο τους όποιον εννοεί το φιλελευθερισμό
ως αποθέωση της απόλυτης κυριαχίας του χρηματιστικού κεφάλαιου και πάνω απ’
όλα ως χτύπημα στους μισθούς και στα εργατικά δικαιώματα. Αλλά στον οικονομικό
φιλελευθερισμό αυτού του είδους οι άφθαστοι πρωταθλητές είναι οι ανατολικοί
κρατικοφασιστικοί καπιταλισμοί. Έτσι οι ΗΠΑ ήπιαν εδώ το πιο πικρό τους ποτήρι:
ο Λούλα όχι μόνο υποστήριξε αυτές τις ενέργειες, αλλά ξεσπάθωσε ενάντια στη
ναυτική παρουσία των Αμερικανών στην περιοχή, λέγοντας μάλιστα ότι τα πολεμικά
πλοία της χώρας του θα πρέπει να τεθούν σε επιφυλακή (στο ίδιο, 3/10). Αυτές
είναι κινήσεις που ευνοούν άμεσα τη ρωσική ιμπεριαλιστική αρμάδα, που ετοιμάζεται
να βάλει πόδι στο δυτικό Ατλαντικό, κυριολεκτικά κάτω από τη μύτη των ΗΠΑ.
Ήταν αυτή η νέα κατάσταση που έκανε τον εκπρόσωπο του ρωσικού υπουργείου Εξωτερικών
να δηλώσει με ικανοποίηση: «Αυξάνουμε την παρουσία μας στη λατινική Αμερική.
Είναι οι ίδιες οι χώρες της περιοχής που το ζητούν. Υπάρχει μια μεγάλη δύναμη
στο βορρά, χρειάζονται ένα αντίβαρο» (Μοντ, 23/9). Πραγματικά, οι «ίδιες
οι χώρες που το ζητούν το περίφημο πια ρώσικο αντίβαρο» (που θα αποδειχτεί
σύντομα πολύ μεγαλύτερο από το βάρος που εξισορροπεί) είναι η άλλη διατύπωση
για το: «οι ίδιοι οι πράκτορές μας ζητούν την επέμβασή μας, αφού μετά από
εισοδισμό μέσα στην αστική τάξη κατασκεύασαν την κατάλληλη κοινή γνώμη δουλεύοντας
για χρόνια ότι ο κύριος εχθρός τους είναι οι ΗΠΑ και ο μεγαλύτερος εχθρός αυτού
του εχθρού η Ρωσία».
Αλλά αυτή είναι η μια πλευρά της πραγματικότητας. Η άλλη είναι ότι οι χώρες
στις οποίες αναφέρεται ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου αντιμετωπίζουν οι ίδιες μέσα
τους βαθιά πολιτική κρίση και η θέση των κυβερνήσεων εκεί είναι εξαιρετικά αδύναμη
ακριβώς επειδή αυτές οι κυβερνήσεις δεν είναι αντιαμερικάνικες από αντιιμπεριαλιστική
εθνική πλευρά, αλλά από ρώσικη σοσιαλιμπεριαλιστική, υποτακτική πλευρά. Στην
Κούβα, για παράδειγμα, το καθεστώς Κάστρο είναι πολύ μισητό μέσα στις μάζες
και επικρατεί αναβρασμός μέσα στα πανεπιστήμια και γενικότερα στους κύκλους
της διανόησης. Το Φλεβάρη φοιτητές πληροφορικής διαπληκτίστηκαν με τον πρόεδρο
της εθνοσυνέλευσης διαμαρτυρόμενοι για τους περιορισμούς στις μετακινήσεις και
το ίντερνετ και για τους χαμηλούς μισθούς. Το βίντεο της λογομαχίας έκανε το
γύρο του κόσμου, ενώ παρόμοιες σκηνές εκτυλίχθηκαν σε μια άλλη περίσταση, όταν
αξιωματούχοι επιχείρησαν να επιβάλουν φόρο στο μισθό εργαζομένων που απασχολούνταν
σε ξένες επιχειρήσεις (βλ. Νιου Γιορκ Τάιμς, 6/3). Στη Βολιβία, όπως
είδαμε, το κλίμα είναι εμφυλιοπολεμικό. Στη Βενεζουέλα δυναμώνει το δημοκρατικό
αντικαθεστωτικό μέτωπο, ενώ η πλειοψηφία του λαού αντιτίθεται στις απόπειρες
του Τσάβες να διευρύνει τις εξουσίες του και να αποκτήσει τον απόλυτο έλεγχο
της οικονομίας. Πριν λίγο καιρό οι συνταγματικές τροποποιήσεις που θα επέτρεπαν
μια τέτοια εξέλιξη καταψηφίστηκαν από τον κόσμο (βέβαια, αυτό δεν εμπόδισε το
καθεστώς να πάρει τον έλεγχο των τηλεοπτικών ΜΜΕ). Ο λαός δε θέλει με τίποτα
να δει τη χώρα του να μετατρέπεται σε εξαθλιωμένο κάτεργο σύμφωνα με τα κουβανέζικα
πρότυπα. Όσο για την οικονομική του κατάσταση, αυτή θα χειροτερεύει ολοένα και
περισσότερο, στο βαθμό που η παγκόσμια οικονομική κρίση έχει ρίξει κατακόρυφα
την τιμή του πετρελαίου, το οποίο αποτελεί και την κινητήρια δύναμη της οικονομίας
της Βενεζουέλας. Προκειμένου να βρει χρήματα για να δωροδοκήσει τους φτωχούς
ο Τσάβες δεν έχει λοιπόν άλλη λύση απ’ το να βαθύνει κι άλλο τις σχέσεις του
με τη ρωσική υπερδύναμη και να συνδράμει κι αυτός ανοιχτά στα ιμπεριαλιστικά
της σχέδια για την γαιοπροσοδούχα καταλήστευση του παγκόσμιου πλούτου. Εξ ου
και οι στρατιωτικές συμφωνίες και τα κοινά γυμνάσια με τους ρώσους σοσιαλιμπεριαλιστές.
Οι λαοί δε χρειάζονται να υποταχτούν σε κανένα ιμπεριαλιστικό «αντίβαρο» προκειμένου
να αντιμετωπίσουν κάποια άλλη μεγάλη δύναμη. Πόσο μάλλον όταν αυτό το «αντίβαρο»
εξελίσσεται στην κατεξοχήν πηγή δυστυχίας και καταστροφής για την ανθρωπότητα.
Οι σφαγείς του τσετσενικού λαού και οι διαμελιστές της Γεωργίας δεν είναι σε
θέση να «σώσουν» κανένα λαό από τον ιμπεριαλισμό. Αντίθετα, οι ίδιοι αποτελούν
τον χειρότερο, τον πιο χιτλερικό, τον πιο κανιβαλικό ιμπεριαλισμό. Αυτοί που
πραγματικά χρειάζονται το χιτλερικό «αντίβαρο» είναι κάτι διεφθαρμένοι κρατικο-σοσιαλφασίστες
τύπου Τσάβες και Κάστρο, που έχουν οδηγήσει τις χώρες τους στην οικονομική χρεωκοπία
και τους λαούς της Λατινικής Αμερικής στη χειρότερη μιζέρια και καταπίεση. Απέναντι
σ’ αυτούς και στα αφεντικά τους πολύ σύντομα οι λαοί θα δημιουργήσουν ένα πραγματικό
αντίβαρο συσπειρώνοντας γύρω τους όσες δυνάμεις μπορούν να ενωθούν στην πάλη
ενάντιά τους. Μόνο έτσι θα ανατραπεί στο σύνολό του το σάπιο εκμεταλλευτικό
σύστημα, που έτσι κι αλλιώς έχουν παγιώσει στον κόσμο όλοι οι ιμπεριαλιστές
και πιο πολύ οι δύο υπερδυνάμεις.