ΔΥΟ ΚΕΙΜΕΝΑ ΠΟΥ ΑΠΑΝΤΟΥΝ ΘΕΩΡΗΤΙΚΑ ΣΤΟΥΣ ΕΙΣΒΟΛΕΙΣ ΚΑΙ ΣΤΟΥΣ ΦΙΛΟΥΣ ΤΟΥΣ

Με την ευκαιρία του πόλεμου στη Γεωργία δημοσιεύουμε ξανά δύο κείμενα που έχουν δημοσιευτεί σε ξεχωριστές στιγμές στην Νέα Ανατολή και αφορούν όλα ένα ζήτημα: Το πώς το ιμπεριαλιστικό κράτος, ιδιαίτερα εκείνο του ναζιστικού τύπου διασπά, καταλύει και τελικά προσαρτά στον εαυτό του το κράτος-λεία με το επιχείρημα ότι φροντίζει για την αυτοδιάθεση των πιο μικρών εδαφικών αυτόνομων περιοχών του ή αλλιώς για την αυτοδιάθεση των εθνικών μειονοτήτων του ή αλλιώς των εθνοτήτων του. Αυτή η λεγόμενη «αρχή των εθνοτήτων» εφευρέθηκε από τους παλιούς τσάρους και τώρα ξαναμπαίνει σε εφαρμογή από τους νέους τσάρους σαν εργαλείο προσάρτησης σήμερα της Γεωργίας και πιθανότατα αύριο της Ουκρανίας, της Μολδαβίας, των Βαλτικών κλπ. Στο μεσοδιάστημα την τακτική αυτή χρησιμοποίησε ο Χίτλερ στην κατεχόμενη Ευρώπη και για πρώτη φορά μετά τον β παγκόσμιο ο σέρβικος φασισμός πάλι με ρώσικη υποκίνηση για τον διαμελισμό και την ντεφάκτο προσάρτηση της μισής Βοσνίας. Το πρώτο κείμενο αποτελείται από δύο άρθρα του Ένγκελς για την λεγόμενη «αρχή των εθνοτήτων». Το δεύτερο κείμενο είναι δικό μας άρθρο του 1994 που βασικά απαντάει στους υπερασπιστές των σοσιαλφασιστών εισβολέων που εμφανίζονται με τάχα ουδέτερο, αντιεθνικιστικό και αναρχικό μανδύα. Αναδημοσιεύουμε ταυτόχρονα και ένα δικό μας άρθρο πάλι του 1994 σχετικό με την ιμπεριαλιστική χρησιμοποίηση των εθνικών μειονοτήτων στην ιστοσελίδα της ΟΑΚΚΕ: www.oakke.gr

1ο αναδημοσιευμένο κείμενο από τη Νέα Ανατολή της 16 Απρίλη 1999, αρ φ.327

Σε δύο άρθρα του στη λονδρέζικη εφημερίδα Commonwealth στα 1866 ο Ένγκελς ξεσκέπασε την περίφημη τότε “αρχή των εθνοτήτων”. Πολιτικά τα άρθρα κατευθύνονταν ενάντια στους Γάλλους και Βέλγους Προυντονιστές, οι οποίοι χτυπούσαν τον αντιρώσικο ανεξαρτησιακό αγώνα της Πολωνίας με το να υποστηρίζουν τα εθνικά και θρησκευτικά μικροκινήματα ενάντια στην Πολωνία που σκάρωνε ο Τσάρος για να τη διαμελίσει.
Η “αρχή των εθνοτήτων” σαν έκφραση εισήχθη από το Λουδοβίκο Βοναπάρτη, όμως ο Ένγκελς αποδείχνει ότι είναι μια τσαρική ανακάλυψη.
Αυτή η ανάλυση του Ένγκελς έχει μεγάλη χρησιμότητα σήμερα, όπου η σύγχρονη “αρχή των εθνοτήτων” έχει πάλι εισαχθεί από τη ρώσικη διπλωματία εδώ και χρόνια μέσω της ΔΑΣΕ για να ενισχύσει νομικά και πολιτικά κάθε αποσχιστικό μειονοτικό κίνημα παντού στον κόσμο. Η τότε “αρχή των εθνοτήτων” κατευθυνόταν ενάντια στην “αυτοδιάθεση των εθνών”. Τώρα η αρχή της “αυτοδιάθεσης των εθνοτήτων” κατευθύνεται ενάντια στην αρχή της “ανεξαρτησίας και της κυριαρχίας του εθνικού κράτους”. Οι σέρβικες αξιώσεις στη Βοσνία και οι αλβανικές στο Κόσσοβο στηρίζονται εκεί. Όπως τότε έτσι και τώρα οι φορείς αυτής της εκλεκτής τροφής για τον Τσάρο είναι οι φιλελεύθεροι. Η “αυτοδιάθεση των εθνοτήτων” είναι μια αρχή που εισήγαγαν στις διεθνείς σχέσεις μετά τον α΄ παγκόσμιο πόλεμο οι αμερικανοί φιλελεύθεροι μέσω του προέδρου Ουίλσον.
Τώρα αυτή η αρχή είναι εργαλείο φασισμού και πολέμου. Δημοσιεύουμε αποσπάσματα από τα δύο άρθρα του Ένγκελς (μετάφραση από τα Αγγλικά “The First international and after, Political writings, Volume 3).

Ο ΕΝΓΚΕΛΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΡΧΗ ΤΩΝ ΕΘΝΟΤΗΤΩΝ

ΑΠΟ ΤΟ ΠΡΩΤΟ ΑΡΘΡΟ, Commonwealth,31 Μάρτη 1866

“Μετά το πραξικόπημα του 1851 ο Λουδοβίκος Ναπολέων “με τη χάρη του Κυρίου και την εθνική θέληση” έπρεπε να βρει ένα δημοκρατικοφανές και λαϊκοφανές όνομα για την εξωτερική του πολιτική. Τι καλύτερο από το να γράψει στη σημαία του την “αρχή των εθνοτήτων”. Κάθε εθνότητα να γίνει κύρια της μοίρας της: σε κάθε αποσπασμένο τμήμα της κάθε εθνικότητας να του επιτραπεί να προσαρτήσει τον εαυτό του στη μεγάλη πατρίδα-μητέρα. Τι θα ήταν πιο φιλελεύθερο από αυτό; Όμως, σημειώστε, δε γίνεται πια λόγος για έθνη, αλλά μόνο για εθνότητες.

Δεν υπάρχει χώρα στην Ευρώπη που δεν υπάρχουν διαφορετικές εθνότητες κάτω από την ίδια κυβέρνηση. Οι Κέλτες των Χάιλαντ της Σκωτίας και οι Ουαλλοί είναι αναντίρρητα διαφορετικές εθνότητες από τους Εγγλέζους, μολονότι κανείς δεν μπορεί να δώσει σ΄ αυτά τα υπολείμματα χαμένων λαών τον τίτλο των εθνών, όμως, ούτε πια στους Κέλτες κάτοικους της Βρετάνης στη Γαλλία. Επιπλέον κανένα κρατικό σύνορο δε συμπίπτει με το φυσικό σύνορο μιας εθνότητας που είναι η γλώσσα. Υπάρχουν πολλοί άνθρωποι έξω από τη Γαλλία που η μητρική τους γλώσσα είναι Γαλλική, όπως και υπάρχουν πολλοί άνθρωποι που μιλάνε γερμανικά που ζουν εκτός Γερμανίας. Και κατά πάσα πιθανότητα έτσι θα μείνουν για πάντα. Είναι μια φυσική συνέπεια της συγκεχυμένης και αργής ιστορικής ανάπτυξης μέσω της οποίας η Ευρώπη πέρασε τα τελευταία χίλια χρόνια, που κάνει σχεδόν κάθε μεγάλο έθνος να έχει ξεκινήσει με μερικά απόμακρα τμήματα του σώματός του που έχουν χωρίσει από την εθνική ζωή και στις περισσότερες περιπτώσεις συμμετείχαν στην εθνική ζωή άλλων λαών. Τόσο ώστε να μη θέλουν να γυρίσουν στον αρχικό τους κύριο κορμό. Οι Γερμανοί της Ελβετίας και της Αλσατίας δε θέλουν να ξαναενωθούν με τη Γερμανία, όπως ούτε οι Γάλλοι στο Βέλγιο και την Ελβετία θέλουν να προσδεθούν πολιτικά στη Γαλλία. Και στο κάτω κάτω δεν είναι μικρό πλεονέκτημα ότι πολλά έθνη, πολιτικά συγκροτημένα, έχουν, τα περισσότερα, μερικά ξένα στοιχεία μέσα τους, τα οποία αποτελούν συνδετικούς κρίκους με τους γείτονές τους και αλλάζουν την αλλιώτικα μονότονη ομοιογένεια του εθνικού χαραχτήρα.
Εδώ λοιπόν, καταλαβαίνουμε τη διαφορά ανάμεσα στην “αρχή των εθνοτήτων” και το παλιό δημοκρατικό και εργατικό αξίωμα που αφορά το δικαίωμα των μεγάλων Ευρωπαϊκών εθνών να υπάρξουν ξεχωριστά και ανεξάρτητα. Η “αρχή των εθνοτήτων” αφήνει ολότελα ανέγγιχτο το μεγάλο ζήτημα του δικαιώματος της εθνικής ύπαρξης των ιστορικών λαών της Ευρώπης. Όταν το αγγίζει είναι απλά για να το εμποδίσει. Η αρχή των εθνοτήτων θέτει δύο λογιών ζητήματα. Πρώτα απ’ όλα, ζητήματα συνόρων μεταξύ αυτών των μεγάλων ιστορικών λαών και δεύτερο ζητήματα που αφορούν το δικαίωμα στην ανεξάρτητη εθνική ύπαρξη αυτών των πολυάριθμων μικρών υπολειμμάτων λαών που, αφού φανερώθηκαν για μια μακριά ή σύντομη περίοδο στην ιστορική σκηνή, απορροφήθηκαν τελικά σαν τμήματα του ενός ή του άλλου από αυτά τα πιο ισχυρά έθνη που η μεγαλύτερη ζωτικότητά τους τα ανάγκασε να ξεπεράσουν μεγαλύτερα εμπόδια...

...Όσο ρηχό κι αν είναι το πράγμα, ωστόσο χρειαζόταν εξυπνότερα μυαλά από του Λουδοβίκου Ναπολέοντα να το εφεύρει. Η αρχή των εθνοτήτων όχι μόνο απέχει από το να είναι μια βοναπαρτική εφεύρεση για να ευνοήσει την αναβίωση της Πολωνίας, αλλά δεν είναι τίποτα άλλο από μια Ρώσικη εφεύρεση κατασκευασμένη για να καταστρέψει την Πολωνία. Η Ρωσία απορρόφησε το μεγαλύτερο τμήμα της παλιάς Πολωνίας χάρη στην αρχή των εθνοτήτων, όπως θα δούμε παρακάτω. Η ιδέα είναι ηλικίας 100 χρόνων και η Ρωσία τη χρησιμοποιεί σήμερα κάθε μέρα. Τι είναι ο Πανσλαβισμός παρά η εφαρμογή από τη Ρωσία και για τα ρώσικα συμφέροντα της αρχής των εθνοτήτων στους Σέρβους, Κροάτες, Ρουθηνούς, Σλοβάκους και Τσέχους* και άλλα υπολείμματα των ξεχασμένων Σλαβονικών λαών στην Τουρκία, Ουγγαρία και Γερμανία;
Ακόμα και αυτή τη στιγμή η ρώσικη κυβέρνηση έχει πράχτορες που ταξιδεύουν ανάμεσα στους Λάπωνες της βόρειας Νορβηγίας και της Σουηδίας, που προσπαθούν να ξεσηκώσουν ανάμεσα σ’ αυτούς τους άγριους νομάδες την ιδέα της “μεγάλης Φιλανδικής εθνότητας” που πρέπει να αναβιώσει στο ακραίο βορρά της Ευρώπης, κάτω από Ρώσικη προστασία, φυσικά.

Η “κραυγή αγωνίας των καταπιεσμένων Λαπώνων” υψώνεται πολύ δυνατά στις ρώσικες εφημερίδες -όχι από αυτούς τους ίδιους τους καταπιεσμένους νομάδες, αλλά από τους ρώσους πράχτορες-, και πράγματι είναι μια φρικτή καταπίεση το να βάλει κανείς αυτούς τους φτωχούς Λάπωνες να μάθουν την πολιτισμένη Νορβηγική ή Σουηδική γλώσσα, αντί να περιορίζονται στο δικό τους βάρβαρο, μισοεσκιμώο ιδίωμα! Η αρχή των εθνοτήτων, πράγματι, θα μπορούσε να ανακαλυφθεί μόνο στην ανατολική Ευρώπη, όπου η παλίρροια της Ασιατικής εισβολής, για χίλια χρόνια, ερχόταν ξανά και ξανά και άφηνε στην παραλία αυτούς τους σωρούς από ανακατεμένα ερείπια εθνών που ακόμα και σήμερα ο εθνολόγος δύσκολα ξεμπερδεύει και όπου ο Τούρκος, ο Φιλανδός Μαγιάρος (Ούγγρος), ο Ρουμάνος, ο Εβραίος και μια ντουζίνα Σλαβονικοί λαοί ζουν αναμειγμένοι σε ένα ατέλειωτο κομφούζιο. Αυτό ήταν το έδαφος για να δουλευτεί η αρχή των εθνοτήτων και το πώς δούλεψε η Ρωσία σ΄ αυτήν θα το δούμε στο παράδειγμα της Πολωνίας...”

ΑΠΟ ΤΟ ΔΕΥΤΕΡΟ ΑΡΘΡΟ, Commonwealth, 5 Μάη 1866, για το δόγμα των εθνοτήτων εφαρμοσμένο στην Πολωνία

“...Η σταδιακή εξαχρείωση της άρχουσας αριστοκρατίας, η έλλειψη δύναμης για να αναπτυχθεί η μεσαία τάξη και οι διαρκείς πόλεμοι που ερήμωναν τη χώρα τελικά έσπασαν τη δύναμη της Πολωνίας. Μια χώρα που επέμενε να διατηρεί ακμαίο το φεουδαρχικό σύστημα, την ώρα που όλοι οι γείτονες προόδευαν, ανάπτυσσαν εμπόριο και βιομηχανία και σχημάτιζαν μεγάλες πόλεις- μια τέτοια χώρα ήταν καταδικασμένη να καταστραφεί. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η αριστοκρατία κατέστρεψε την Πολωνία και την κατέστρεψε τέλεια: Και αφού την κατέστρεψαν αυτοί (οι φεουδάρχες) τα έβαλαν με όλους τους άλλους, γι’ αυτό και πουλήθηκαν οι ίδιοι και πούλησαν τη χώρα τους στον ξένο.
Η πολωνική ιστορία από τα 1700 ως τα 1772 δεν είναι τίποτα άλλο παρά η καταγραφή της ρώσικης αρπαγής περιοχών της Πολωνίας που έγινε δυνατή χάρη στη διαφθορά των ευγενών. Οι Ρώσοι στρατιώτες σχεδόν πάντα κατείχαν τη χώρα, και οι βασιλιάδες της Πολωνίας, αν και όχι συνειδητοί προδότες οι ίδιοι, έμπαιναν όλο και περισσότερο κάτω από την εξουσία του ρώσου πρεσβευτή. Τόσο καλά πέτυχε αυτό το παιχνίδι, για τόσο καιρό παίχτηκε, που, όταν τελικά η Πολωνία εξαφανίστηκε, δεν υπήρξε καμιά κατακραυγή στην Ευρώπη, και, πραγματικά, ο κόσμος εξεπλάγη μόνο για το ότι η Ρωσία είχε τη γενναιοδωρία να δώσει ένα τόσο μεγάλο κομμάτι του εδάφους της στην Αυστρία και την Πρωσία. Ο τρόπος με τον οποίο έγινε αυτός ο τεμαχισμός είναι εξαιρετικά ενδιαφέρων.
Υπήρχε εκείνο τον καιρό ήδη μια φωτισμένη “κοινή γνώμη” στην Ευρώπη. Μολονότι η εφημερίδα The Times δεν είχε ακόμα αρχίσει να κατασκευάζει αυτό το εμπόρευμα, υπήρχε αυτό το είδος της κοινής γνώμης που δημιουργήθηκε από την απέραντη επιρροή του Ντιντερό, του Βολταίρου, του Ρουσώ και άλλων γάλλων συγγραφέων του 19ου αιώνα. Η Ρωσία ήξερε πάντα ότι ήταν σπουδαίο να έχει κανείς την κοινή γνώμη μαζί του, αν ήταν δυνατό, και φρόντισε να το αποκτήσει. Η αυλή της Αικατερίνης της Β΄ έγινε το επιτελείο των φωτισμένων ανθρώπων της μέρας, ειδικά των Γάλλων. Οι αρχές του διαφωτισμού γίνονταν με ενθουσιασμό δεκτές από την αυτοκράτειρα και την αυλή της και τόσο καλά κατάφερε αυτή να τους εξαπατά, που ο Βολταίρος και πολλοί άλλοι εκθειάζουν τη “Σεμίραμι του Βορρά” και ανακήρυσσαν τη Ρωσία ως την πιο προοδευτική χώρα του κόσμου, την χώρα των φιλελεύθερων αρχών, τον πρωταθλητή της θρησκευτικής ανοχής.
Θρησκευτική ανοχή. Αυτή ήταν η λέξη που έλειπε για να κατεδαφίσει την Πολωνία. Η Πολωνία ήταν πάντα εξαιρετικά φιλελεύθερη σε θρησκευτικά ζητήματα. Μαρτυρία το άσυλο στους Εβραίους που βρέθηκαν εδώ ενώ καταδιώκονταν σε όλα τα άλλα μέρη της Ευρώπης. Το μεγαλύτερο τμήμα του λαού στις ανατολικές επαρχίες ανήκε στο ελληνικό δόγμα (ορθόδοξοι χριστιανοί), ενώ οι κυρίως Πολωνοί ήταν Ρωμαιοκαθολικοί. Ένα σημαντικό μέρος αυτών των Ελλήνων Καθολικών (ορθοδόξων δηλαδή) οδηγήθηκε στο δέκατο έκτο αιώνα να αναγνωρίσει την υπεροχή του Πάπα και ονομάστηκαν Ουνίτες Έλληνες. Όμως πάρα πολλοί συνέχιζαν το παλιό ελληνικό δόγμα από κάθε πλευρά. Ήταν βασικά δουλοπάροικοι, ενώ όλοι οι ευγενείς κύριοί τους ήταν ρωμαιοκαθολικοί. Στην εθνότητα ήταν Μικρορώσοι.
Τώρα, αυτή η ρώσικη κυβέρνηση (της Αικατερίνης), που δεν ανεχόταν στη χώρα της καμιά άλλη θρησκεία εκτός από την ελληνική και τιμωρούσε την αποστασία σαν έγκλημα, που καταχτούσε ξένα έθνη και προσαρτούσε ξένες επαρχίες αριστερά και δεξιά και η οποία εκείνη την εποχή ήταν απασχολημένη με το να σφίγγει ακόμα πιο γερά τις αλυσίδες του ρώσου δουλοπάροικου, αυτή η ίδια ρώσικη κυβέρνηση επέπεσε στην Πολωνία στο όνομα της θρησκευτικής ανοχής, γιατί η Πολωνία δήθεν καταπίεζε τους Έλληνες καθολικούς (ορθόδοξους). Αυτό στο όνομα της αρχής των εθνοτήτων, γιατί οι κάτοικοι αυτών των ανατολικών επαρχιών ήταν Μικρορώσοι και όφειλαν, ως εκ τούτου, να προσαρτηθούν στη Μεγάλη Ρωσία. Και στο όνομα του δικαιώματος της επανάστασης εξόπλισε τους δουλοπάροικους ενάντια στα αφεντικά τους.
Η Ρωσία είναι αδίσταχτη στη χρήση των μέσων της. Θεωρούμε ότι ένας πόλεμος τάξης ενάντια σε άλλη τάξη είναι κάτι εξαιρετικά επαναστατικό. Γιατί; Η Ρωσία έβαλε μπρος έναν τέτοιο πόλεμο στην Πολωνία κοντά εδώ και 100 χρόνια. Και τι ωραίο είδος ταξικού πολέμου ήταν αυτός, όταν οι Ρώσοι στρατιώτες και οι Μικρορώσοι δουλοπάροικοι κατέβηκαν δίπλα δίπλα να κάψουν τα κάστρα των Πολωνών αφεντάδων μόνο και μόνο για να προετοιμάσουν τη Ρώσικη προσάρτηση, που μόλις πραγματοποιήθηκε οι ίδιοι Ρώσοι στρατιώτες βάλανε τους δουλοπάροικους πάλι κάτω από την μπότα των κυρίων τους.
Όλα αυτά έγιναν για την υπόθεση της θρησκευτικής ανοχής, γιατί τότε η αρχή των εθνοτήτων δεν ήταν της μόδας στη δυτική Ευρώπη. Όμως σηκώθηκε μπροστά στα μάτια του Μικρορώσου χωρικού και έπαιξε από τότε ένα σπουδαίο ρόλο στις πολωνικές υποθέσεις. Η πρώτη και έσχατη φιλοδοξία της Ρωσίας είναι η ένωση όλων των ρώσικων φυλών κάτω από τον Τσάρο, που ονομάζει τον εαυτό του αυτοκράτορα πασών των Ρωσιών και ανάμεσα σε αυτές περιλαμβάνει τη Λευκορωσία και τη Μικρορωσία. Και για να αποδείξει ότι η φιλοδοξία της δεν πηγαίνει παραπέρα, φρόντισε πολύ στη διάρκεια των τριών διαμελισμών να μην προσαρτήσει παρά μόνο τις Λευκορώσικες και τις Μικρορώσικες επαρχίες, αφήνοντας τη χώρα να κατοικηθεί από Πολωνούς και δίνοντας ακόμα ένα μικρό τμήμα της Μικρορωσίας (ανατολική Γαλικία) στους συνεργούς της.
Πώς όμως είναι τώρα τα πράγματα;
Το μεγαλύτερο τμήμα των επαρχιών που προσαρτήθηκαν το 1793 και το 1795 από την Αυστρία και την Πρωσία βρίσκονται σήμερα κάτω από ρώσικη κυριαρχία κάτω από το όνομα του βασίλειου της Πολωνίας, και από καιρό σε καιρό γεννιούνται ελπίδες ανάμεσα στους Πολωνούς ότι αρκεί να μπουν κάτω από την ηγεμονία της Ρωσίας και να παραιτηθούν από κάθε διεκδίκηση στις παλιές Λιθουανικές επαρχίες, για να μπορούν να περιμένουν μια ένωση όλων των άλλων πολωνικών επαρχιών και μια αναβίωση της Πολωνίας, με Ρώσο αυτοκράτορα σαν βασιλιά....”

Σημείωση της Ν. Ανατολής:

Ίσως ο αναγνώστης παραξενευτεί που ο Ένγκελς μιλάει με περιφρόνηση για τη διεκδίκηση ξεχωριστής εθνικής ζωής από λαούς που αργότερα την απόκτησαν φτιάχνοντας ξεχωριστά κράτη, όπως το τσέχικο, το σέρβικο, το κροάτικο κ.λπ. Αυτή η θέση του Ένγκελς χτυπιέται από τότε ανελέητα από όλους τους φιλελεύθερους αλλά και τους εθνικιστές της γης.
Όμως ο Ένγκελς έκανε από τότε αυτό που κάνουμε εμείς σήμερα όταν λέμε ότι δεν πρέπει να πειραχτούν τα κρατικά σύνορα. Γιατί τότε η ιστορική ανάγκη ήταν να οικοδομηθούν οι πολιτικές εξουσίες και να οργανωθεί ελεύθερα η οικονομική ζωή των μεγάλων ευρωπαίκών εθνών και κρατών κάτω από την ηγεσία της προοδευτικής τότε αστικής τους τάξης. Τότε το ζήτημα ήταν η ολοκλήρωση της αστικής επανάστασης και ο σχηματισμός του σύγχρονου αστικού κόσμου. Τότε η απόσπαση των “θραυσμάτων εθνών” από τη διαδικασία σχηματισμού του μεγάλου αστικού κράτους ήταν ένα τεράστιο εμπόδιο στην αστική επανάσταση και στην ανάπτυξη των παραγωγικών δυνάμεων και της επικοινωνίας. Κυρίως ήταν μια μέθοδος για να εμποδίζει η ρώσικη φεουδαρχία, δηλαδή ο τσαρισμός, την αστική επανάσταση και την αστική κοινωνία να αναπτυχθούν στα δυτικά σύνορά της.

Αργότερα ήταν και μια μέθοδος για να συντρίβεται το εργατικό σοσιαλιστικό κίνημα με την υπεράσπιση κάθε ευρωπαϊκού εθνικισμού και αντίδρασης. Πάντως από την ώρα που τα έθνη-υπολείμματα, αν και κάτω από την καθοδήγηση του Τσάρου, δημιουργήθηκαν και άρχισαν να διεκδικούν την ξεχωριστή κρατική τους ζωή, ο Ένγκελς και γενικά ο επαναστατικός μαρξισμός υπεράσπισαν κάθε κρατικο-ανεξαρτησιακό τους αγώνα. Σήμερα οι μαρξιστές υπερασπίζονται αυτό το δικαίωμα ύπαρξης και ανεξαρτησίας και αυτού του ελάχιστου, ακόμα και του πιο μικρού σύγχρονου κράτους όχι γιατί ήταν ιστορική πρόοδος κάθε φορά που αυτό δημιουργήθηκε, αλλά γιατί είναι απέραντη οπισθοδρόμηση να διαλύεται κάτω από την επίθεση του ιμπεριαλισμού, ιδιαίτερα του ιμπεριαλισμού χιτλερικού τύπου. Είναι έξω από κάθε αμφιβολία ότι, αν ο τσαρισμός δε διέλυε με τον τρόπο που το έκανε και το αυστρο-ουγγρικό και το τούρκικο πολυεθνικό κράτος στήνοντας τα βαλκανικά εξαρτημένα από τον ίδιο κράτη, η αστική επανάσταση σ’ αυτές τις περιοχές θα τέλειωνε και με τη δυναστεία των Αψβούργων και με τους Οθωμανούς και θα ολοκληρωνόταν σαν τέτοια πολύ πιο εύκολα απ’ όσο τώρα με τα δεκάδες αδύναμα μικρά εθνικά κράτη από τη Βαλτική ως το Αιγαίο.
Αυτό αποδεικνύει το ιστορικό δίκιο του Ένγκελς. Άλλωστε για πολύ καιρό θα πληρώνουμε για τα μικρά μας κράτη της Βαλκανικής που τόσο πολύς επεκτατισμός τα κυριεύει αλλά και τόση δουλική αναζήτηση ισχυρών προστατών για να πραγματοποιήσουν αυτήν την επέκταση, όσο ακριβώς μπόι τους λείπει.

Ωστόσο αυτό το μικρό εθνικό κράτος που βγήκε μέσα από τους δαιδάλους πρέπει σήμερα να διαφυλαχτεί σαν κόρη οφθαλμού ακριβώς σαν το πιο αδύνατο σημείο των σύγχρονων ειρηνικών συνόρων. Τα ειρηνικά σύνορα είναι όρος για την εθελοντική ένωση των κρατών είτε μέσα από τον προλεταριακό επαναστατικό διεθνισμό, είτε μέσα από τους δρόμους επικοινωνίας και ανταλλαγής που και το ίδιο το κεφαλαιοκρατικό σύστημα μοιραία ανοίγει στο σύγχρονο κόσμο. Τα σύνορα θα πέσουν μόνο αν κατ αρχήν διαφυλαχτούν σαν σύνορα ειρήνης.