Ferdinando Giugliano, οικονομικός ανταποκριτής
“...Οποιαδήποτε κυβέρνηση και αν προκύψει μετά τις βουλευτικές εκλογές της Ελλάδας, η Αθήνα σύντομα θα μονομαχήσει με τους διεθνείς της δανειστές για το βουνό δημόσιου χρέους της, που στέκεται γύρω στο 175 τα εκατό του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος.
Οι κυβερνήσεις της Ευρωζώνης έχουν ήδη κάνει δεσμεύσεις παραπέρα ελάφρυνσης του χρέους για την Αθήνα, εφόσον δεν αποκλίνει από τις μεταρρυθμίσεις και τη λιτότητα. Ο Αλέξης Τσίπρας, ηγέτης του αριστερού, εχθρού της λιτότητας ΣΥΡΙΖΑ, θέλει να πάει πολύ μακρύτερα και να περικόψει το σωρό χρέους της Ελλάδας κατά ένα τρίτο, ισχυριζόμενος ότι το φορτίο είναι “μη βιώσιμο”.
Όμως είναι;
Άλλες κυβερνήσεις της ευρωζώνης, που κρατούν άμεσα ή μέσω του Ευρωπαϊκού Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας, σχεδόν τα δύο τρίτα των 317 δις του χρέους της Αθήνας, είναι πιο επιφυλακτικές. Ισχυρίζονται ότι η Ελλάδα έχει ήδη ωφεληθεί από δύο γύρους ελάφρυνσης που έχουν σημαντικά περικόψει το βάρος του χρέους.
Οι όροι επί του σωρού χρέους της Ελλάδας έχουν γίνει προοδευτικά πιο βολικοί. Η ωρίμανση (δηλαδή ο χρόνος αποπληρωμής) των διμερών δανείων που παρείχαν τα κράτη μέλη της ευρωζώνης το Μάη του 2010 παρατάθηκε έως τα 2041 και το επιτόκιο περικόπηκε από ανάμεσα σε 300 και 400 μονάδες βάσης (που σημαίνει 3% έως 4%) πάνω στον τριμηνιαίο δείκτη Euribor, σε μόλις 50 (0,5%).
Τα δάνεια του EFSF, η απόδοση των οποίων είναι μόλις μία μονάδα βάσης πάνω από το μέσο κόστος δανεισμού του ίδιου του EFSF, τώρα έχουν μία μέση ωρίμανση επιπλέον των 30 ετών. Στα 2012, οι υπουργοί οικονομικών της ευρωζώνης συμφώνησαν σε μία περίοδο χάριτος 10 χρόνων μέσα στην οποία η Αθήνα δε χρειάζεται να κάνει καμία πληρωμή τόκων στο EFSF. (που αντιστοιχούν σε 8,7 δις Ευρώ σύμφωνα με τον πρόεδρο του EFSF. Η σημείωση δικιά μας)
Σαν αποτέλεσμα αυτών των αλλαγών, η μέση ωρίμανση του χρέους της Ελλάδας είναι τώρα 16,5 έτη, διπλάσια εκείνων της Γερμανίας και της Ιταλίας, σύμφωνα με δεδομένα που συγκέντρωσε ο Γιοακίμ Τίμπεργκ, σχεδιαστής στρατηγικής της UBS. Η Πορτογαλία και η Ιρλανδία, που επίσης επωφελούνται από ευνοϊκούς όρους για τα δικά τους δάνεια αποχώρησης, έχουν μέση ωριμότητα 11 και 12,5 ετών, αντίστοιχα.
Επιπλέον, το ποσό που η πληρώνει η Ελλάδα κάθε χρόνο για να εξυπηρετήσει το χρέος της έχει μειωθεί σταθερά. Ο Ζολτ Ντάρβας, βοηθός ερευνητή στο επιστημονικό επιτελείο Μπρύγκελ, έχει υπολογίσει ότι η δαπάνη ονομαστικού επιτοκίου της Ελλάδας στα 2014 ήταν 4,3% του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος, λιγότερο από της Ιταλίας ή της Πορτογαλίας.
Στην πραγματικότητα, πρόκειται μάλλον για μια υπερεκτίμηση της πραγματικής επιβάρυνσης του επιτοκίου. Η Ελλάδα δε χρειάζεται να πληρώσει τόκους επί των δανείων της στο EFSF και της επιστρέφεται η απόδοση που πληρώνει στην Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και σε άλλες εθνικές κεντρικές τράπεζες, που διατηρούν κάτι λιγότερο από το ένα δέκατο του χρέους της. Λαμβάνοντας αυτό υπόψη, ο κ. Ντάρβας υπολογίζει ότι η συνολική εκταμίευση τόκων στα 2014 ήταν 2,6%, μόλις οριακά πάνω από τα 2,2 τα εκατό της Γαλλίας.
Στη βάση αυτών των αριθμών, πολλοί οικονομολόγοι και ευρωπαίοι διαμορφωτές πολιτικής αμφιβάλλουν για το αν το καθαρό ποσό χρέους/ΑΕΠ της Ελλάδας είναι ένα σημαντικό μέγεθος του φορτίου περασμένων οφειλών στην οικονομία.
“Μια αναλογία 170% δε σημαίνει τίποτα,” (εννοεί 170% του συνολικού χρέους επί του ΑΕΠ) είπε ο Λορέντζο Μπίνι Σμάγκι, πρώην μέλος του εκτελεστικού γραφείου της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας. “Το χρέος έχει ένα πολύ χαμηλό επιτόκιο και μια ωρίμανση άνω των 15 χρόνων. Η επίπτωσή του στην οικονομία είναι πολύ χαμηλότερη από της Πορτογαλίας ή της Ιταλίας,” πρόσθεσε.
Ένας νέος γύρος αναδιάρθρωσης θα μπορούσε επίσης να δημιουργήσει πολιτικά προβλήματα στις κυβερνήσεις της ευρωζώνης, πολλές εκ των οποίων, σαν ποσοστό του ΑΕΠ, αντιμετωπίζουν έναν υψηλότερο λογαριασμό επιτοκίου από ότι η Ελλάδα.
“Πώς μπορεί ο ισπανός ή ο ιταλός πρωθυπουργός να πει στους ψηφοφόρους ότι η Ελλάδα έχει χαμηλότερη επιβάρυνση επιτοκίου από όσο έχουμε εμείς, αλλά ακόμα χρειάζεται να τους δώσουμε συγχώρεση χρέους;” είπε ο κ. Ντάρβας. Ισχυρίζεται ότι αντί να παράσχουν στην Αθήνα εξόφθαλμη ελάφρυνση, οι κυβερνήσεις της ευρωζώνης θα πρέπει να δώσουν στην Ελλάδα εγγυήσεις ότι είναι έτοιμες να επεκτείνουν παραπέρα τις ωριμάνσεις και να περικόψουν τους τόκους αν η ανάπτυξη θα ήταν απογοητευτική στο μέλλον...”