Επίσημη σελίδα ΟΑΚΚΕ

 Χαλκοκονδύλη 35, τηλ-φαξ: 2105232553 email: Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε.

Η ΑΠΟΣΥΝΔΕΣΗ ΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΕΝΙΣΧΥΕΙ ΤΗΝ ΑΝΕΡΓΙΑ, ΤΗΝ ΑΜΑΘΕΙΑ ΚΑΙ ΤΟ ΑΝΤΙΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟ ΠΝΕΥΜΑ ΣΤΟΝ ΠΛΗΘΥΣΜΟ

  Η α­πο­σύν­δε­ση α­πό την πα­ρα­γω­γή εί­ναι το κύ­ριο χα­ρα­κτη­ρι­στι­κό σε ό­λες τις βαθ­μί­δες της εκ­παί­δευ­σης. Οι βα­σι­κοί υ­πεύ­θυ­νοι γι αυ­τή την τραγι­κή κα­τά­στα­ση στη χώ­ρα, κα­τά­στα­ση που ε­πι­δει­νώ­θη­κε α­κό­μη πιο πο­λύ με την κρί­ση των τε­λευ­ταί­ων πέ­ντε χρό­νων, εί­ναι ό­λες οι κομ­μα­τι­κές η­γε­σί­ες με ε­πι­κε­φα­λής ε­κεί­νες της ψευ­το­α­ρι­στε­ράς.
Αν και η α­νερ­γί­α στο με­γα­λύ­τε­ρο μέ­ρος της ο­φεί­λε­ται στη στο­χευ­μέ­νη κα­τα­στρο­φή του πα­ρα­γω­γι­κού ι­στού της χώ­ρας ε­ξαι­τί­ας του πο­λύ­χρο­νου πα­ρα­γω­γι­κού σα­μπο­τάζ, έ­να ση­μα­ντι­κό μέρος αυ­τού του σα­μπο­τάζ εί­ναι η με­θο­δευ­μέ­νη α­να­ντι­στοι­χί­α των σπου­δών με τις α­νά­γκες της πα­ρα­γω­γής και της έ­ρευ­νας. 
Σύμ­φω­να με διε­θνή έ­ρευ­να της ε­ται­ρεί­ας συμ­βού­λων McKinsey, που δη­μο­σιεύ­τη­κε στα ΝΕ­Α της 18 Γε­νά­ρη 2014 “οι δε­ξιό­τη­τες των πα­νε­πι­στη­μια­κών α­πο­φοί­των α­πο­κλί­νουν α­πό τις πραγ­μα­τι­κές α­νά­γκες της α­γο­ράς ερ­γα­σί­ας, γε­γο­νός που α­πο­τε­λεί και μια α­πό τις βα­σι­κές αιτί­ες που έ­ξι στους δέ­κα νέ­ους στη χώ­ρα μας εί­ναι ά­νερ­γοι. Εν­δει­κτι­κό εί­ναι ό­τι έ­νας στους δύ­ο έλ­λη­νες ερ­γοδό­τες, πο­σο­στό 45%, που εί­ναι και το υ­ψη­λό­τε­ρο της έ­ρευ­νας, θε­ω­ρεί ό­τι η δυ­σκολί­α να βρει προ­σω­πι­κό με τις α­να­γκαί­ες δε­ξιό­τη­τες α­πο­τε­λεί σο­βα­ρό πρό­βλη­μα για την ε­πι­χεί­ρη­σή του. Την ί­δια στιγ­μή έ­νας στους τρεις ερ­γο­δό­τες δεν μπο­ρεί να βρει προ­σω­πι­κό με τις α­πα­ραί­τη­τες δε­ξιό­τη­τες για τις θέ­σεις που ζη­τά­ει”. Αυ­τή η α­να­ντι­στοι­χί­α πραγ­μα­το­ποιεί­ται στο ό­νο­μα της δή­θεν επα­νά­στα­σης και του δή­θεν αν­θρω­πι­σμού, κα­τά κύ­ριο λό­γο α­πό τις ψευ­το­α­ριστε­ρές δυ­νά­μεις που κυ­ριαρ­χούν στην ΟΛ­ΜΕ στη μέ­ση εκ­παί­δευ­ση, στη ΔΟ­Ε στην πρω­το­βάθ­μια εκ­παί­δευ­ση και βέ­βαια α­πό την ΠΟΣ­ΔΕΠ και τις η­γε­σί­ες των ψευ­το­α­ρι­στε­ρών πα­ρα­τά­ξε­ων στα πα­νε­πι­στή­μια. Το σύν­θη­μα στο ο­ποί­ο συ­μπυκνώ­νε­ται αυ­τή η με­θο­δευ­μέ­νη α­πο­σύν­δε­ση εί­ναι το “ό­χι στο σχο­λεί­ο της αγο­ράς και του κε­φά­λαιου”, εν­νο­ώ­ντας ό­τι το σχο­λεί­ο πρέ­πει να εί­ναι μα­κρυά από την πα­ρα­γω­γή α­φού η πα­ρα­γω­γή εί­ναι στην υ­πη­ρε­σί­α του κε­φά­λαιου. Ό­πως δη­λα­δή α­κρι­βώς το ψευ­τοΚ­ΚΕ και ο ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ κλεί­νουν τις ε­πι­χει­ρή­σεις ε­πει­δή εί­ναι στην υ­πη­ρε­σί­α του κε­φά­λαιου ξέ­ρο­ντας ό­τι έ­τσι στε­ρούν και την εργα­τι­κή τά­ξη α­πό τα μέ­σα της δια­βί­ω­σης της, αλ­λά και της ε­πα­νά­στα­σής της, έτσι κα­τα­στρέ­φο­ντας  τη σύν­δε­ση της εκ­παί­δευ­σης με την πα­ρα­γω­γή, τις θε­τικές ε­πι­στή­μες και την έ­ρευ­να, κα­τα­στρέ­φουν την εκπαί­δευ­ση. Εί­ναι χα­ρακτη­ρι­στι­κό ό­τι στην ί­δια έ­ρευ­να κα­τα­γρά­φο­νται και οι α­πό­ψεις των εκ­παι­δευ­τι­κών: “Ε­νώ το 79% των εκ­παι­δευ­τι­κών που συμ­με­τεί­χε στην έ­ρευ­να α­πά­ντη­σε ότι οι φοι­τη­τές εί­ναι α­πό­λυ­τα προ­ε­τοι­μα­σμέ­νοι για να βρουν την πρώ­τη τους δου­λειά, με την άπο­ψη αυ­τή συμ­φώ­νη­σε μό­λις το 23% των ερ­γο­δο­τών!”. Στην ίδια ε­πί­σης έ­ρευ­να η χώ­ρα μας κα­τα­τάσ­σε­ται στην κο­ρυ­φή των χω­ρών με τη με­γαλύ­τε­ρη έλ­λει­ψη ε­πι­κοι­νω­νί­ας με­τα­ξύ εκ­παί­δευ­σης και α­γο­ράς ερ­γα­σί­ας. Οπως α­να­φέ­ρει η έκ­θε­ση “μό­νο… έ­νας στους δέ­κα Ελ­λη­νες έ­ως 24 ε­τών (δη­λα­δή 13%, το υ­ψη­λό­τε­ρο πο­σο­στό) λαμ­βά­νει κα­τά τη διάρ­κεια της φοί­τη­σής του στο λύ­κειο ε­παρ­κή πλη­ρο­φό­ρη­ση ε­παγ­γελ­μα­τι­κού προ­σα­να­το­λι­σμού, προ­τού ε­πι­λέ­ξει ποιο ε­πάγ­γελ­μα θέ­λει να α­κο­λου­θή­σει κα­θώς και ποιες ι­κα­νό­τη­τες χρειά­ζονται γι’ αυ­τό”.
 
Έ­να μέ­ρος της α­στι­κής τά­ξης της χώ­ρας δια­πι­στώ­νει με­τα­ξύ άλ­λων τα ε­ξής: “Χρειά­ζε­ται να διε­ρευ­νη­θούν τρό­ποι άµε­σης προ­σαρµο­γής του συστήµα­τος ε­παγ­γελµα­τι­κής εκ­παί­δευ­σης και κα­τάρ­τι­σης, σε νέ­ες ει­δι­κό­τη­τες ή και σε νέ­ες γνώ­σεις, δε­ξιό­τη­τες και ι­κα­νό­τη­τες, έ­τσι ώ­στε να ι­κα­νο­ποιού­νται οι ε­ξε­λισ­σόµε­νες α­παι­τή­σεις της ελ­λη­νι­κής βιοµη­χα­νί­ας, οι ο­ποίες µπο­ρεί να αλ­λά­ζουν, µε βά­ση νέ­ες σηµα­ντι­κού µε­γέ­θους ε­πεν­δύ­σεις ή άλ­λα σηµα­ντι­κά νέ­α έρ­γα που προ­κύ­πτουν…Ε­πί­σης για ο­ρισµέ­να ε­παγ­γέλµα­τα απαι­τεί­ται η ε­νί­σχυ­ση της τεχνικής δευ­τε­ρο­βάθµιας ε­παγ­γελµα­τι­κής εκ­παί­δευ­σης” (Forum για την Ερ­γα­σί­α και τις ?ε­ξιό­τη­τες του Αύ­ριο α­πό τον ΣΕΒ  της 10 Ιου­λί­ου 2013).
Η α­πο­σύν­δε­ση αυ­τή φέρ­νει σε α­να­ντι­στοι­χί­α την ερ­γα­σί­α με τις σύγχρο­νες πα­ρα­γω­γι­κές δυ­νά­μεις, ε­μπο­δί­ζει την έ­νω­ση της ερ­γα­σί­ας με τα μέσα πα­ρα­γω­γής και τε­λι­κά σα­μπο­τά­ρει την πα­ρα­γω­γή και ό­λους τους υ­λι­κούς και πνευ­μα­τι­κούς ό­ρους της κοι­νω­νι­κής ζω­ής. Ο­δη­γεί την κοι­νω­νί­α στη βαρ­βα­ρό­τη­τα. Το χα­μη­λό­τε­ρο κα­τά κε­φα­λή Α­ΕΠ στην Ε­Ε, το πα­ρα­γω­γι­κό έλ­λειμ­μα που α­πει­κο­νί­ζε­ται στο αυ­ξα­νόμε­νο και μο­να­δι­κό τε­ρά­στιο ε­μπο­ρι­κό έλ­λειμμα, η χα­μη­λή τε­χνο­λο­γι­κή σύν­θε­ση των κε­φα­λαί­ων, η βί­αι­η υ­πο­τί­μη­ση της α­ξίας της ερ­γα­σί­ας, η υ­πο­τί­μη­ση του ε­πεν­δυ­μέ­νου πα­ρα­γω­γι­κού κε­φα­λαί­ου, ό­λα αυ­τά εί­ναι τα α­πο­τε­λέ­σμα­τα του πο­λύ­χρο­νου πα­ρα­γω­γι­κού σα­μπο­τάζ, του οποί­ου η έκ­φρα­ση στην εκ­παί­δευ­ση εί­ναι και η α­πο­σύν­δε­ση της α­πό την α­γο­ρά ερ­γα­σί­ας. 
Ό­μως το πρό­βλη­μα δεν εμ­φα­νί­ζε­ται μό­νο στην τυ­πι­κή μέ­ση ή α­νώ­τατη εκ­παί­δευ­ση. Η διαρ­κής ε­πα­να­στα­τι­κο­ποί­η­ση των μέ­σων και των με­θό­δων παρα­γω­γής, α­παι­τεί α­πό την κοι­νω­νί­α διαρκή εκ­παί­δευ­ση και προ­σαρ­μο­γή στις νέ­ες κά­θε φο­ρά συν­θή­κες ερ­γα­σί­ας που δη­μιουρ­γού­νται. Έ­τσι η δια βί­ου μάθη­ση και εκ­παί­δευ­ση εί­ναι ό­λο και πιο ε­πι­τα­κτι­κή α­νά­γκη για τους ερ­γα­ζόμε­νους, ό­χι μό­νο α­πό την πλευ­ρά της ε­ξυ­πη­ρέ­τη­σης της κερ­δο­φο­ρί­ας του σύγ­χρο­νου κε­φά­λαιου, αλ­λά και α­πό την πλευ­ρά και της μελ­λο­ντι­κά α­πε­λευ­θε­ρωμέ­νης α­πό τα δε­σμά του κε­φά­λαιου ερ­γα­τι­κής τά­ξης. Η διά βί­ου εκ­παί­δευ­ση ανοί­γει στο βά­θος το δρό­μο της κα­τάρ­γη­σης της μο­νό­το­νης δου­λειάς και της υ­πο­δού­λω­σης του προ­λε­τά­ριου στην ί­δια  μη­χα­νή και ο­δη­γεί τε­λι­κά στην κα­τάρ­γη­ση και του ί­διου του κοι­νω­νι­κού κα­τα­με­ρι­σμού ερ­γα­σί­ας . 
Ό­μως οι ορ­δές του πα­ρα­γω­γι­κού σα­μπο­τάζ α­πα­γο­ρεύ­ουν α­κό­μη και αυτή τη ζω­τι­κή για την ύ­παρ­ξη και την α­νά­πτυ­ξη της σύγ­χρο­νης ερ­γα­τι­κής τάξης α­νά­γκη. Στην ε­τή­σια έκ­θε­ση 2012 “για την ερ­γα­σί­α και α­πα­σχό­λη­ση στην Ελ­λάδα”, του Ε­θνι­κού Ιν­στι­τού­του Ερ­γα­σί­ας και ανθρώ­πι­νου δυ­να­μι­κού, α­να­φέ­ρεται: “Πρό­σφα­τα, αλ­λά και πα­λαιό­τε­ρα δε­δο­μέ­να, α­πό την έ­ρευ­να ερ­γα­τι­κού δυνα­μι­κού της ΕΛ­ΣΤΑΤ, τον ΛΑ­ΕΚ και τις α­να­λύ­σεις του Cedefop, δεί­χνουν ότι η ε­παγγελ­μα­τι­κή κα­τάρ­τι­ση δεν εί­ναι μια πραγ­μα­τι­κό­τη­τα για το με­γα­λύ­τε­ρο μέρος του ε­νερ­γού πλη­θυ­σμού, κυ­ρί­ως για το με­γα­λύ­τε­ρης η­λι­κί­ας ερ­γα­τι­κό δυνα­μι­κό. Έ­τσι, θα λέ­γα­με ό­τι υ­πάρ­χει μια “α­ντί­θε­τη ρο­πή” σε σχέ­ση με αυ­τό που προ­σπα­θεί να “κτι­στεί” θε­σμικά και μέ­σω των κοι­νο­τι­κών προ­γραμ­μά­των στη χώ­ρα μας. Ε­νώ, δη­λα­δή μι­λά­με για ε­πεν­δύ­σεις σε α­νά­πτυ­ξη γνώ­σε­ων και δε­ξιοτή­των του αν­θρώ­πι­νου δυ­να­μι­κού, έ­τσι ώ­στε να ε­πι­τύ­χου­με οι­κο­νο­μι­κή α­νάπτυ­ξη και α­ντα­γω­νι­στι­κό­τη­τα, α­πό την άλ­λη η κα­τάρ­τι­ση δεν φαί­νε­ται να ελκύ­ει ή να θε­ω­ρεί­ται α­πό το αν­θρώ­πι­νο δυ­να­μι­κό ως ε­παγ­γελ­μα­τι­κή και προσω­πι­κή ε­πέν­δυ­ση, ως διά βί­ου διερ­γα­σί­α α­να­βάθ­μι­σης γνώ­σε­ων και δε­ξιο­τήτων του, σε μια α­γο­ρά που αλ­λά­ζει με γορ­γούς ρυθ­μούς και γί­νε­ται ο­λο­έ­να και πιο α­ντα­γω­νι­στι­κή. Αυ­τό έ­χει ως συ­νέ­πεια την μειω­μέ­νη α­πο­τε­λε­σμα­τι­κότη­τα ο­ποιασ­δή­πο­τε πρά­ξης και δρά­σης με ερ­γα­λεί­ο την κα­τάρ­τι­ση, βρα­χυ­χρόνια και μα­κρο­χρό­νια”. Με βά­ση τα στοι­χεί­α της European Union Labour Force Survey και της Eurostat η χώ­ρα μας, κα­τά την πε­ρί­ο­δο 2007-11, βρί­σκε­ται στην τελευταί­α θέ­ση α­νά­με­σα στον πυ­ρήνα των 15 χω­ρών της Ε­Ε ως προς το πο­σο­στό συμ­με­το­χής των ε­νη­λί­κων σε προ­γράμμα­τα δια βί­ου μά­θη­σης, με χα­ρα­κτη­ρι­στι­κό ό­τι α­πό το 2010 τα πο­σο­στά αυ­τά μειώ­νο­νται συ­νε­χώς μέ­χρι σή­με­ρα.
Γρά­φει το ψευ­τοΚ­ΚΕ στο Ρι­ζο­σπά­στη, της 17-1-2010: “Αυ­τός εί­ναι ο στό­χος της διά βί­ου μά­θη­σης. Να α­πο­τε­λέ­σει κυ­μα­το­θραύ­στη των α­διε­ξό­δων του κα­πιτα­λι­σμού και πα­ράλ­λη­λα μέ­σο για την α­να­πα­ρα­γω­γή του. Μια α­να­πα­ρα­γω­γή που στις ση­με­ρι­νές συν­θή­κες ο­ξύ­νει τις α­ντι­θέ­σεις και α­ντι­φά­σεις και προκει­μέ­νου να πραγ­μα­το­ποι­η­θεί προ­ϋ­πο­θέ­τει την ο­λο­έ­να και με­γα­λύ­τε­ρη αύξη­ση της εκ­με­τάλ­λευ­σης των ερ­γα­ζο­μέ­νων”. Ά­ρα το “λο­γι­κό” συ­μπέ­ρα­σμα εί­ναι: “κά­τω η δια βί­ου μά­θη­ση”. Και συ­νε­χί­ζει πα­ρα­κά­τω: “Η θέ­ση των εκ­προ­σώ­πων της α­στι­κής τά­ξης για τη διά βί­ου μά­θη­ση, δεν έ­χει κα­μί­α σχέ­ση με τις α­ντι­κει­με­νι­κές α­παι­τή­σεις που δη­μιουρ­γεί σή­με­ρα η ρα­γδαί­α τε­χνο­λο­γι­κή, ε­πι­στη­μο­νι­κή, κλπ. ε­ξέ­λι­ξη”. Πρό­κει­ται για την α­κρι­βή α­ντι­στρο­φή του μαρ­ξι­σμού α­πό το κα­τε­ξο­χήν α­ντερ­γα­τι­κό, α­ντε­πα­να­στα­τι­κό και ρω­σό­δου­λο κόμ­μα της χώ­ρας. Η τε­χνο­λο­γι­κή πρό­ο­δος και η διά βί­ου μά­θη­ση γι αυ­τό το κόμ­μα δεν εί­ναι το θε­τι­κό α­πο­τέ­λε­σμα της τα­ξι­κής πά­λης και της πά­λης για την α­νά­πτυξη της πα­ρα­γω­γής στην ο­ποί­α ά­θε­λά της ο­δη­γού­νται οι βιο­μη­χα­νι­κοί κα­πι­ταλι­στές στα πλαί­σια του θα­νά­σι­μου με­τα­ξύ τους α­ντα­γω­νι­σμού, αλ­λά εί­ναι έ­να σα­τα­νι­κό τέ­χνα­σμα τους για να στα­μα­τή­σουν “τα α­διέ­ξο­δα του κα­πι­τα­λισμού”. Στην πραγ­μα­τι­κό­τη­τα η διά βί­ου μά­θη­ση εί­ναι ο φό­ρος σε γνώ­ση που πρέπει να πλη­ρώ­σει α­στα­μά­τη­τα το κε­φά­λαιο στην σχε­τι­κά πιο ει­δι­κευ­μέ­νη  ερ­γατι­κή τά­ξη για το γε­γο­νός ό­τι ο κα­πι­τα­λι­στι­κός α­ντα­γω­νι­σμός ε­πα­να­στατι­κο­ποιεί πια τό­σο α­διά­κο­πα τα ερ­γα­λεί­α και τις μέ­θο­δες πα­ρα­γω­γής, ώ­στε το κά­θε εκ­παι­δευ­τι­κό σύ­στη­μα δεν μπο­ρεί να προ­φτά­σει αυ­τές τις αλ­λα­γές και να δώ­σει στο κε­φά­λαιο έ­τοι­μους τε­χνι­κά και για πο­λύ και­ρό τους ει­δι­κευμέ­νους ερ­γα­ζό­με­νους που ζη­τά­ει. “Βλέ­που­με έ­τσι πως α­να­τρέ­πο­νται, πως επα­να­στα­τι­κο­ποιού­νται διαρ­κώς ο τρό­πος και τα μέ­σα πα­ρα­γω­γής, πως ο κα­ταμε­ρι­σμός της ερ­γα­σί­ας προ­κα­λεί α­να­γκα­στι­κά έ­ναν α­κό­μη πιο με­γά­λο κα­τα­μερι­σμό της ερ­γα­σί­ας, η χρη­σι­μο­ποί­η­ση μη­χα­νών μιαν α­κό­μη με­γα­λύ­τε­ρη χρη­σι­μο­ποί­η­ση μη­χα­νών, η δου­λειά σε με­γά­λη κλί­μα­κα, δου­λειά σε α­κό­μη με­γαλύ­τε­ρη κλί­μα­κα. Αυ­τός εί­ναι ο νό­μος που διαρ­κώς βγά­ζει την α­στι­κή πα­ρα­γωγή έ­ξω α­πό την πα­λιά της τρο­χιά και που α­να­γκά­ζει το κε­φά­λαιο να ε­ντεί­νει τις πα­ρα­γω­γι­κές δυ­νά­μεις της ερ­γα­σί­ας, για­τί τις έ­χει ε­ντεί­νει ο νό­μος αυ­τός, ο νό­μος που δεν το α­φή­νει ή­συ­χο και που ο­λο­έ­να του μουρ­μου­ρί­ζει: ε­μπρός, ε­μπρός!” (Μαρ­ξ, “Μι­σθω­τή ερ­γα­σί­α και κε­φά­λαιο”).
 
Έ­τσι η έ­ρευ­να και η μά­θη­ση “δαι­μο­νο­ποιού­νται” στη χώ­ρα μας α­πό τους σαμπο­τέρ με συ­νέ­πεια οι άν­θρω­ποι να μέ­νουν α­μόρ­φω­τοι και να μην μπο­ρούν να βρουν μια δου­λειά. Ταυ­τό­χρο­να ό­μως-και αυ­τό εί­ναι το ση­μα­ντι­κό­τε­ρο-η ερ­γα­τι­κή τά­ξη μέ­νει και α­μόρ­φω­τη και δί­χως τις σύγ­χρο­νες δε­ξιό­τη­τες. 
Έ­τσι ε­δώ η κού­φια θε­ω­ρη­τι­κο­ποί­η­ση των σπου­δών και η α­πο­σύν­δε­σή της α­πό την πα­ρα­γω­γή έ­χει ε­πί­σης σαν α­πο­τέ­λε­σμα να αυ­ξά­νει η α­ντί­θε­ση ανά­με­σα στην πνευ­μα­τι­κή και τη χει­ρω­να­κτι­κή ερ­γα­σί­α. Στην αρ­χι­κά α­να­φε­ρόμε­νη έ­ρευ­να δια­βά­ζου­με: “Μό­νο το 28% των νέ­ων πι­στεύ­ει ό­τι τα τε­χνι­κά ε­παγ­γέλμα­τα α­να­γνω­ρί­ζο­νται α­πό την κοι­νω­νί­α. Γι’ αυ­τό, άλ­λω­στε, μό­νο το 42% των νέων τα ε­πι­λέ­γουν, εν α­ντι­θέ­σει με το 78% που ε­πι­διώ­κουν την α­κα­δη­μα­ϊ­κή μόρ­φωση”. 
Και ό­χι μό­νο. Προ­λή­ψεις, με­τα­φυ­σι­κή και δυ­σει­δαι­μο­νί­α συ­νο­δεύ­ουν αυ­τήν την α­πο­σύν­δε­ση της γνώ­σης α­πό την πραγ­μα­τι­κό­τη­τα. Για­τί έ­τσι αυξά­νε­ται το α­ντιε­πι­στη­μο­νι­κό πνεύ­μα των αν­θρώ­πων που α­να­ζη­τούν ε­ξη­γή­σεις για τον κό­σμο και την κοι­νω­νί­α ό­χι με βά­ση την επι­στή­μη και τις γνώ­σεις που η αν­θρω­πό­τη­τα α­πό­κτη­σε μέ­σα στους αιώ­νες, αλ­λά σε πνεύ­μα­τα και ι­διαί­τε­ρα στη θρη­σκεί­α και σε κά­τι που εί­ναι έ­ξω και πά­νω α­πό αυ­τούς. Σύμ­φωνα με έ­ρευ­να, που πραγ­μα­το­ποί­η­σε το Πα­νε­πι­στή­μιο Μα­κε­δο­νί­ας, το Διε­θνές Πα­νε­πι­στή­μιο της Ελ­λά­δας και το Πα­νε­πι­στή­μιο της Οξ­φόρ­δης και πα­ρου­σί­ασαν στο Βε­ρο­λί­νο σε συ­νέ­δριο που ορ­γα­νώ­θη­κε α­πό το Κέ­ντρο για τον α­ντι­σημι­τι­σμό στην Ευ­ρώ­πη και που δη­μο­σί­ευ­σε η Κα­θη­με­ρι­νή στις 18-7-14: “Εί­ναι χα­ρακτη­ρι­στι­κό ό­τι στο σκέ­λος των ε­ρω­τή­σε­ων γνώ­σε­ων, μό­νο το 6,5% βρή­κε και τις τέσσε­ρις σω­στές α­πα­ντή­σεις σε στοι­χειώ­δη ζη­τή­μα­τα πο­λι­τι­κής και ι­στο­ρί­ας. Δε­δο­μέ­νου, μά­λι­στα, ότι οι πε­ρισ­σό­τε­ροι ε­ρω­τη­θέ­ντες τεί­νουν στη συνω­μο­σιο­λο­γί­α και την α­το­μι­κι­στι­κή συ­μπε­ρι­φο­ρά, ε­πιρ­ρί­πτο­ντας ευ­θύ­νες για την κρί­ση σε ε­ξω­τε­ρι­κούς πα­ρά­γο­ντες, δη­λώ­νουν ε­λά­χι­στα δια­τε­θει­μένοι να συ­νει­σφέ­ρουν στη διά­σω­ση της χώ­ρας”. Στην ί­δια έ­ρευ­να και στο ε­ρώ­τημα ποιόν ε­μπι­στεύ­ο­νται πε­ρισ­σό­τε­ρο, οι πο­λι­τι­κοί βρί­σκο­νται στην τε­λευ­ταί­α θέ­ση ε­νώ α­ντί­θε­τα η εκ­κλη­σί­α βρί­σκε­ται στην πρώ­τη θέ­ση.
Ό­σο βα­θαί­νει η κρί­ση και ό­σο δεν α­να­πτύ­σε­ται έ­να πραγ­μα­τι­κά προ­ο­δευ­τι­κό, δη­μο­κρα­τι­κό κί­νη­μα για να την α­ντι­με­τω­πί­σει, τό­σο αυτά τα πα­ρα­πάνω α­ντι­δρα­στι­κά χα­ρα­κτη­ρι­στι­κά θα βα­θαί­νουν.