Η πικρή αλήθεια είναι ότι για ολόκληρα τα τελευταία 30 χρόνια της ζωής του ο Μίκης Θεοδωράκης κινήθηκε πολιτικά στους ακριβώς αντίθετους δρόμους από εκείνους που τον έκαναν αγαπητό στο λαό, πράγμα που θα φανεί αργότερα όταν οι δρόμοι αυτοί θα αποδειχτούν στις μάζες ότι είναι εκείνοι μιας νέας εθνικής και κοινωνικής τραγωδίας. Τώρα φαίνεται σχεδόν φυσικό που αυτό το σύμβολο του αντιδικτατορικού αγώνα πρωτοστάτησε στα 1990 (1) στο υπεραντιδραστικό κίνημα ενάντια στην ύπαρξη του μακεδονικού έθνους και στη διεθνή πολιτικο-οικονομική απομόνωση του ανεξάρτητου κράτους του. Ακόμα χειρότερα αρκετά χρόνια αργότερα κάτω από τη διακομματική ανοχή και προστασία κατέληξε να υιοθετήσει τον πιο πρωτόγονο αντισημιτισμό (2) πράγμα που του κόστισε μια διεθνή καταδίκη. Αυτή η ιδεολογική πορεία βρήκε την πολιτική ολοκλήρωση της στο κάλεσμα του κόμματος που ίδρυσε, της «Σπίθας», να συμπαραταχθεί η χώρα μας με τη σοσιαλφασιστική πουτινική Ρωσία (3) και το χειρότερο στο ότι αναγνώρισε ο ίδιος σε μια από τις τελευταίες του πολιτικές δηλώσεις στους ναζί-κανίβαλους και απογόνους δοσιλόγων της «Χρυσής Αυγής» (4), τον τίτλο των ανθρώπων που αγαπάνε την Ελλάδα.
Είναι φυσικό αυτή η πορεία να καταλήξει σε μια δήλωση πολιτικο-ιδεολογικής προσχώρησης του συνθέτη στο ψευτοΚΚΕ, δηλαδή στο ηγετικό κόμμα του φαιο-«κόκκινου» φασισμού και της υποταγής της χώρας στον ανερχόμενο νεοχιτλερικό άξονα Ρωσίας-Κίνας. Το γεγονός ότι αυτό το κόμμα είναι το μόνο που, καθόλου συμπτωματικά, μένει προσεκτικά ανέγγιχτο από κάθε κριτική από κάθε άλλο κόμμα και από σύσσωμο το πολιτικό καθεστώς για πολιτική ιδιοτέλεια, διευκολύνει την εκστρατεία του να αγιοποιήσει τον καλλιτέχνη, δηλαδή να ενσωματώσει ο λαός μας σαν θετική και την ολότελα αρνητική καταληκτική φάση της πολιτικής του πορείας, ή αλλιώς να καταπιεί το θανατηφόρο φαρμάκι του ύστερου πολιτικού Θεοδωράκη μαζί με τους χυμούς των τραγουδιών της νιότης του.
Αυτά τα τραγούδια, ανήκουν στον ελληνικό λαό που θα μπορέσει να τα τραγουδήσει ξανά στους νέους πολύ πιο σκληρούς αντιφασιστικούς αγώνες που έρχονται αφού στο μεταξύ θα έχει δώσει μια συναισθηματικά επίπονη και πνευματικά πολύπλοκη μάχη για να αποσπάσει τα καλύτερα μηνύματά τους από τους φαιο-«κόκκινους» μελλοντικούς ανοιχτούς τυράννους και βασανιστές του λαού. Αυτοί κιόλας από τη μεταπολιτευτική εποχή του σφετερισμού του Πολυτεχνείου, προσπαθούν να τα οικειοποιηθούν και να πνίξουν την ψυχή τους μέσα στον ψευτοεπαναστατικό στόμφο και στην επετειακή υποκρισία.
Πιστεύουμε ότι μέρος της πάλης του λαού για την επανοικειοποίηση αυτών των τραγουδιών θα είναι και η διαλεκτικο-υλιστική μελέτη και ανάλυση της ποίησης που ο Μ. Θεοδωράκης μελοποίησε και στην οποία εκφράστηκε αντικειμενικά ένα πλατύ φάσμα πολιτικο-ιδεολογικών γραμμών και ταξικών δυνάμεων στα πλαίσια του δημοκρατικού αντιδικτατορικού μετώπου.
Αυτές οι γραμμές πήγαν στην άκρη τους μετά την πτώση της χούντας, όταν οι αντίστοιχες ταξικές δυνάμεις συγκρούστηκαν. Ο νικητής στη δοσμένη ιστορική φάση δεν ήταν και δεν μπορούσε να είναι η επαναστατική νεολαία που ηγήθηκε στη μεγάλη εξέγερση του Πολυτεχνείου γιατί δεν είχε ούτε την οργάνωση, ούτε την εργατική βάση, ούτε το πολιτικό πρόγραμμα ώστε να πάρει έστω για λίγο ένα κομμάτι πολιτικής εξουσίας. Μάλιστα δεν ήταν ούτε καν οι διστακτικές αστοδημοκρατικές δυνάμεις του αντιδικτατορικού μετώπου που ήρθαν στην εξουσία. Αντίθετα τον πυρήνα της κρατικής ισχύος τον κράτησε, απλά με αλλαγμένη ευρωπαϊκή δημοκρατική ή και τριτοκοσμική αντιιμπεριαλιστική μορφή ο ίδιος ο πληγωμένος από την απώλεια της Κύπρου και πάντα ξενόδουλος μεγαλοελληνικός σοβινισμός. Πατώντας πάνω σε αυτόν τον τελευταίο και παροξύνοντας και αποκτηνώνοντας τον κυρίως με το μακεδονικό ενώ σταθερά υποδαύλιζε την εχθρότητα του με την Τουρκία απέσπασε τελικά την πολιτική ηγεμονία στο κράτος ο νέος ακόμα πιο φασιστικός ρώσικος ιμπεριαλισμός, που με αριστερή προβιά ήταν κρυμμένος μέσα στο αντιδικτατορικό μέτωπο και το υπονόμευε. Και εκείνο δεν μπόρεσε να αντιταχθεί σε αυτή την άλωση του από τα μέσα γιατί κυρίως στο επίπεδο της πολιτικής αλλά και στο επίπεδο της κουλτούρας και της τέχνης ήταν πάντα παρών, αν και μειοψηφικός, ο ελληνικός σοβινισμός. Έτσι ήταν ακόμα και στα τραγούδια της αντιδικτατορικής αντίστασης, κυρίως μέσα στη μυστικιστική ποίηση του Ελύτη με τη μορφή της δήθεν τρισχιλιόχρονης ελληνοβυζαντινής συνέχειας που από κάτω της βρίσκεται η ανομολόγητη αξίωση πολιτιστικής υπεροχής του νεοέλληνα αστού σαν απάντηση στη Δύση που νιώθει πως τον υποτιμάει. Αυτήν την ποίηση ο Θεοδωράκης την αποθέωσε επειδή εκεί βρισκόταν και η δική του ιδεολογική αχίλεια φτέρνα. Αυτή η αντιδραστική μυθολογία, τελικά κατάπιε και τους δυο δημιουργούς στην αντιδραστική άβυσσο του μακεδονικού, ενώ τον δεύτερο τον έστειλε στον αντισημιτισμό και τελικά στο φιλοχρυσαυγιτισμό και στην Πουτινοφιλία.
Τίποτα το ωραίο και τίποτα το άσχημο δεν πέφτει από τον ουρανό. Και τελικά κανείς δεν είναι άτρωτος από τα κύματα της ταξικής πάλης. Εκείνος δηλαδή που σε μια φάση βρέθηκε στην κορυφή ενός κύματος στην επόμενη μπορεί σε μια άλλη να βρεθεί στον πυθμένα του. Ακόμα και λαοί και έθνη ολόκληρα μπορούν να έχουν μια τέτοια πορεία. Σε ότι αφορά τις δυο αντίθετες πλευρές μιας πορείας, δηλαδή και τα πάνω της και τα κάτω της πρέπει να αναγνωρίζονται από τον έντιμο ιστορικό στο σωστό τους μέγεθος, αλλά ένας άνθρωπος της ταξικής πάλης κρίνεται τελικά από το σε ποιο στρατόπεδο θα παραδώσει την τελευταία του πνοή.
Αθήνα, 7/9/2021
(1) https://www.athensvoice.gr/politics/413773_mikis-theodorakis-ego-protostatisa-gia-makedoniko-1991
(2) https://www.oakke.gr/na467/theod467.htm (Ν.Α. φ. 467, Μάης 2011)
(3) https://www.oakke.gr/na464/spitha464.htm (Ν.Α. φ. 464, Γενάρης – Φλεβάρης 2011)
(4) https://www.oakke.gr/antifasism/2013-02-16-20-18-50/2013-02-16-20-23-51/item/970- (18/6/2018, Ν.Α. φ. 534)