"Οι αστικές επαναστάσεις, σαν τις επαναστάσεις του δέκατου όγδοου αιώνα, ορμούν γρήγορα από επιτυχία σε επιτυχία, τα δραματικά τους αποτελέσματα ξεπερνούν το ένα το άλλο, άνθρωποι και πράγματα φαίνονται σαν σε φωτιές διαμαντιών. Η έκσταση είναι το πνεύμα κάθε ημέρας. Μα η ζωή τους είναι μικρή. Σε λίγο φτάνουν κι όλας στο ανώτατο σημείο τους και μια μακρυά αποχαύνωση κυριεύει ύστερα την κοινωνία πριν μάθει να αφομειώνει νηφάλια τα αποτελέσματα της ορμητικής και θυελλώδικης εποχής της. 
Τα καταστροφικά για τη Βοσνία αποτελέσματα της συμφωνίας του Ντέιτον
Όπως εκτιμούσαμε ήδη στα 1995: «Είναι η τρίτη φορά που η Βοσνία υπογράφει το κομμάτιασμα της με βάση τις αρχές των εθνικών κριτηρίων, αρχές του φασισμού και της πιο προωθημένης μορφής ιμπεριαλισμού σήμερα, του ρώσικου σοσιαλιμπεριαλισμού. (…) Το κατασκεύασμα που έφτιαξε αυτό το ειρηνευτικό σχέδιο βάζει το θύμα και το θύτη σε αναγκαίες πολιτικές σχέσεις με μια κεντρική κυβέρνηση, ένα κοινοβούλιο, την επιστροφή των προσφύγων στα σπίτια τους και την ελεύθερη διακίνηση των ανθρώπων σε όλη τη χώρα. Όμως ποιος Βόσνιος (μουσουλμάνος) θα μπορέσει ποτέ να συνεργαστεί και να επιστρέψει στη Σρεμπρένιτσα και τη Ζέπα μαζί με τους δολοφόνους, τους βιαστές και τους εθνικούς εκκαθαριστές του; Πώς θα μπορέσει να ζήσει μ’ εκείνους που εισέβαλαν στη χώρα του και έφεραν μαζί τους τη βαρβαρότητα, τη φρίκη και το μεσαίωνα του ναζισμού; Άλλωστε ποτέ οι εθνοκαθαριστές και βιαστές δε θα δεχτούν τη συμβίωση» («Νέα Ανατολή», αρ. φ. 244, 14/11/95).
Αυτή την αδικία αναγνωρίζουν σήμερα οι λιγότερο κυνικοί δυτικοί διπλωμάτες όπως είναι ο πρώην ύπατος εκπρόσωπος και ειδικός εντεταλμένος της ΕΕ στη Βοσνία την περίοδο 2006-7, Κρίστιαν Σβαρτς-Σίλινγκ, που σε άρθρο του με τίτλο «Ζητείται δικαιοσύνη για τη Βοσνία» μεταξύ άλλων αναφέρει: «Η πρόταση της Ομάδας Επαφής για τους Σέρβους της Βοσνίας είχε δύο σκέλη: Από τη μία πλευρά να αναγνωριστεί ότι είχαν προβεί σε "εθνικές εκκαθαρίσεις" σε μεγάλο κομμάτι της Βοσνίας, από την άλλη πλευρά να τους παραχωρηθεί το 49% των βοσνιακών εδαφών. Και αυτό παρότι, με βάση την απογραφή του 1991, το ποσοστό των Σέρβων στη Βοσνία δεν ξεπερνούσε το 31%. Επιπλέον αποφασίστηκαν ανταλλαγές πληθυσμών, ώστε να υπάρξει σαφέστερος διαχωρισμός μεταξύ ομοιογενών, λίγο πολύ, ομάδων του πληθυσμού: από τη μία πλευρά οι Σέρβοι, από την άλλη πλευρά Βόσνιοι μουσουλμάνοι και Κροάτες της Βοσνίας. Αρχικά οι ΗΠΑ δεν ήθελαν να αναγνωρίσουν τετελεσμένα των Βοσνιοσέρβων στο πεδίο των μαχών, αλλά το 1995 έκαναν στροφή και συναίνεσαν σε έναν διαμοιρασμό που ευνοούσε τη σερβική πλευρά. Σε τελική ανάλυση αυτή η συμφωνία επιβράβευε τον επιτιθέμενο, ενώ τιμωρούσε εκείνον που υπέστη επίθεση. Δεν ήταν προϊόν δίκαιης διαπραγμάτευσης».
Παράλληλα με την οριστικοποίηση της συμφωνίας, συνεχίζει,
«τέθηκε σε ισχύ ένα νέο Σύνταγμα, σύμφωνα με το οποίο διασφαλίζεται μεν η ενότητα του κράτους, το οποίο ωστόσο χωρίζεται σε δύο ενότητες: την Ομοσπονδία Βοσνίων και Κροατών όπου πλειοψηφούν αυτά τα δύο πληθυσμιακά στοιχεία και τη Σερβική Δημοκρατία της Βοσνίας, όπου κυριαρχούν οι Σέρβοι. Υπό ιδιαίτερο διοικητικό καθεστώς τίθεται η πόλη Μπρτσκο στην ανατολική Βοσνία. Επιπλέον θεσπίζεται η θέση του Ύπατου Εκπροσώπου (High Representative) της διεθνούς κοινότητας στη Βοσνία, ο οποίος επιφορτίζεται με την εφαρμογή του πολιτικού μέρους της συμφωνίας. Προκειμένου να αποφευχθούν νέες συγκρούσεις, το νέο Σύνταγμα παραχωρεί στις "συστατικές εθνότητες" του νέου, ανεξάρτητου κράτους- δηλαδή Βόσνιους μουσουλμάνους, Κροάτες και Σέρβους- το δικαίωμα να ασκούν βέτο σε κάθε απόφαση που αντιβαίνει στην προστασία των "ζωτικών εθνικών συμφερόντων" τους (vital national interests). Αυτό σημαίνει ότι τα μέλη του μεικτού Προεδρείου και του Κοινοβουλίου μπορούν να μπλοκάρουν οποιαδήποτε απόφαση που θεωρούν ότι θέτει σε κίνδυνο τα συμφέροντα μίας εθνικής ομάδας. Μετά από τέσσερα χρόνια πολέμου με 100.000 θύματα, πάνω από δύο εκατομμύρια πρόσφυγες, ομαδικούς βιασμούς, στρατόπεδα αιχμαλώτων και τη γενοκτονία στη Σρεμπρένιτσα, οι Σέρβοι απέκτησαν τελικά το ήμισυ της Βοσνίας. Τα εγκλήματα πολέμου της εποχής εκείνης δεν έχουν ακόμη διαλευκανθεί».
Οι σέρβοι εγκληματίες κυκλοφορούν ελεύθεροι στις κατεχόμενες περιοχές και οι ηγέτες τους αρνούνται να αναγνωρίσουν τα εγκλήματα που διέπραξαν στον πόλεμο.
«Κι όμως, όλα τα εμπλεκόμενα μέρη χαιρέτησαν τον συμβιβασμό, υπογράφοντας τη Συμφωνία του Ντέιτον. Μετά από τέσσερα χρόνια πολέμου η διεθνής κοινότητα προσπαθούσε να μαζέψει τα συντρίμμια που άφησαν στη Βοσνία και Ερζεγοβίνη οι αδυναμίες της. Οι άνθρωποι πάντως σταμάτησαν να κοιμούνται και να ξυπνούν με τον καθημερινό φόβο του θανάτου. Πολλοί αναγκάστηκαν ωστόσο να αρχίσουν μία νέα ζωή, μακριά από τις εστίες τους. Οι πρόσφυγες είχαν τη δυνατότητα να επιστρέψουν στην ιδιαίτερη πατρίδα τους, η οποία όμως πολλές φορές είχε αλλάξει πληθυσμιακή σύνθεση με βάση τη νέα κατανομή εδαφών, με αποτέλεσμα οι ίδιοι να αποτελούν πλέον μειονότητα. Πολλοί δεν κατάφεραν να προσαρμοστούν στη νέα πραγματικότητα, πούλησαν τις ιδιοκτησίες τους κι έφυγαν για πάντα. Έτσι, ουσιαστικά συνεχίστηκε η διαίρεση της χώρας με κριτήρια εθνικής ομοιογένειας. Επιπλέον το Σύνταγμα του Ντέιτον αφαίρεσε πολιτικά δικαιώματα από κάποιες μειονότητες, που υπολογίζονται στο 4% του συνολικού πληθυσμού της χώρας. Μέχρι σήμερα οι άνθρωποι αυτοί δεν έχουν δικαίωμα να θέσουν υποψηφιότητα για ανώτατα πολιτειακά αξιώματα στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη, καθώς δεν ανήκουν στις τρεις "συστατικές εθνότητες" των Σέρβων, Κροατών και Βόσνιων».
Ο Σβαρτς-Σίλινγκ καταλήγει στο ότι «Σήμερα η Βοσνία, ο μεγάλος χαμένος των πολέμων στην πρώην Γιουγκοσλαβία, παραμένει ασταθής. Κράτος δικαίου δεν υπάρχει, η διαφθορά μαστίζει τη χώρα, ενώ εντείνονται η φτώχεια και η ανασφάλεια. Νέοι άνθρωποι με επαγγελματική κατάρτιση εγκαταλείπουν την πατρίδα τους. Η Συμφωνία και το Σύνταγμα του Ντέιτον εξακολουθούν να ισχύουν χωρίς την παραμικρή αλλαγή, υπονομεύοντας δημοκρατικά δικαιώματα και απομακρύνοντας τη χώρα από την ΕΕ» (https://www.capital.gr/diethni/3497027/ziteitai-dikaiosuni-gia-ti-bosnia).
Μια συμφωνία κομμένη και ραμμένη στα μέτρα του ρωσικού σοσιαλιμπεριαλισμού
Φυσικά η Σερβία δε θα επιχειρούσε από μόνη της να αλλάξει με την πιο ωμή, χιτλερικού τύπου βία για πρώτη φορά μετά το β΄ παγκόσμιο πόλεμο σύνορα στα Βαλκάνια, ούτε θα το κατάφερνε χωρίς τη διπλωματική στήριξη ενός ισχυρού προστάτη. Κι αυτός ο προστάτης ήταν από την πρώτη στιγμή η πανίσχυρη νεοτσαρική Ρωσία, που όλοι τότε στον κόσμο-εκτός από την ΟΑΚΚΕ και την κυβέρνηση των Ταλιμπάν στο Αφγανιστάν- τη θεωρούσαν διαλυμένη. Σήμερα μόνο φαίνεται αυτό που τότε δεν φαινόταν ότι σε αντίθεση με τον αμερικανό ανταγωνιστή της που τότε καμάρωνε ότι ήταν η μόνη υπερδύναμη ενώ βρισκόταν σε στρατηγική πτώση, ανέβαινε μια ιμπεριαλιστική υπερδύναμη που επειδή ερχόταν καθυστερημένα στο τραπέζι της μοιρασιάς του πλανήτη (από τη δεκαετία του ’60) επεδίωκε παντού τη βίαιη ανακατανομή των σφαιρών επιρροής και την αλλαγή των συνόρων σε συμμαχία με την ιμπεριαλιστική Κίνα. Αυτό βρίσκεται πίσω από όλες τις γενοκτονικές επεμβάσεις και τους περισσότερους στο σύγχρονο κόσμο ακρωτηριασμούς χωρών που όχι τυχαία βρίσκονται στην περιφέρεια της Ευρώπης: Αζερμπαϊτζάν, Βοσνία, Μολδαβία, Γεωργία, Ουκρανία. Όλο αυτό το όργιο ξεκίνησε από τον διαμελισμό του Αζερμπαϊτζάν το 1989 και την αρπαγή του Ναγκόρνο Καραμπάχ από την Αρμενία πάλι με την υποστήριξη της Ρωσίας. Αυτή η τελευταία έδωσε πίσω το μισό από το Ναγκόρνο Καραμπάχ στο Αζερμπαϊτζάν μόνο και μόνο για να μπει και αυτό κατενθουσιασμένο στη ρώσικη σφαίρα επιρροής, ενώ ήταν η τελευταία ελπίδα της Ευρώπης να περάσουν σε αυτήν, παρακάμπτοντας τη Ρωσία, οι υδρογονάθρακες της Κασπίας.
Η Συμφωνία του Ντέιτον είναι η πρώτη και ευτυχώς η μόνη ως τώρα όπου η Δύση επικυρώνει μια αρπαγή και διαμελισμό χώρας από το νεοχιτλερικό Άξονα. Στην ουσία είναι ένα παιδί του Γέλτσιν (την υπέγραψε με τον πρωθυπουργό του Τσερνομίρντιν) και του Κλίντον, του πρώτου ανθρώπου της Ρωσίας στην προεδρία των ΗΠΑ πριν από τους Ομπάμα και Τραμπ. Αυτή η συμφωνία πρόσφερε για πάντα το σέρβικο σοβινισμό στη Ρωσία, αλλά ταυτόχρονα άνοιξε το δρόμο στην απόσχιση του Κοσόβου από τη Σερβία και από εκεί σε κάθε αλλαγή σε σύνορα υπέρ της ίδιας της Ρωσίας. Η Μόσχα είχε τον πιο καθοριστικό ρόλο στις διαπραγματεύσεις για τη συμφωνία του Ντέιτον. Στο ίδιο άρθρο μας του 1995 γράφαμε ότι: «Το σχέδιο που προτάθηκε δεν ήταν τίποτα άλλο παρά το απόσταγμα των αρχών που είχε καθορίσει ο υφυπουργός Εξωτερικών της Ρωσίας Τσούρκιν την άνοιξη του ’94. Γι’ αυτό το λόγο η Ρωσία χαιρέτησε τη συμφωνία του Οχάιο με ενθουσιασμό και δήλωσε ότι θα συμμετέχει με δυνάμεις της για τη διασφάλιση του διαδρόμου της Ποσαβίνα (Μπρτσκο), δηλαδή το διάδρομο που εξασφαλίζει τη Μεγάλη Σερβία» (Ν.Α. στο ίδιο).
Η στήριξη του Κρεμλίνου στους σέρβους σφαγείς ήταν φανερή σε όλη τη διάρκεια του πολέμου, ενώ όπου ήρθαν σε σύγκρουση ο σερβικός σοβινισμός του Μιλόσεβιτς με τον πιο επιστημονικό ρωσικό χιτλερισμό των γενοκτόνων Κάρατζιτς-Μλάντιτς, κύρια πάνω στο σημείο της εδαφικής λείας, επικράτησε ο τελευταίος. Η Ρωσία πρόσφερε στους Βόσνιους μουσουλμάνους μόνο μερικά στρατηγικά σημεία στο έδαφος και το σταμάτημα του πολέμου που η ίδια προκάλεσε με αντάλλαγμα τη μόνιμη κατοχή της μισής Βοσνίας και τη σε βάθος χρόνου υπονόμευσή της σαν ανεξάρτητο, ενιαίο και δημοκρατικό κράτος, δηλ. με αντάλλαγμα έναν αργό και βασανιστικό θάνατο ολόκληρης της χώρας τόσο έντεχνα επιβεβλημένο ώστε να συμβαίνει «αόρατα» και για δεκαετίες μπροστά στα μάτια όλης της ανθρωπότητας.
Στην πραγματικότητα έχουμε μια καταστροφική για τη Βοσνία συμφωνία που υπαγορεύτηκε από το Κρεμλίνο και πάρθηκε με τη συγκατάθεση των δυτικών μονοπωλιστών ανταγωνιστών του, κυρίως των αμερικανών.
Η κτηνώδης δυτική στάση
Για το ότι οι ΗΠΑ και οι ευρωπαίοι ιμπεριαλιστές πούλησαν τον ηρωικό εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα της Βοσνίας δε χρειάζεται να επιμείνουμε πολύ. Είναι γνωστό ότι το συμβούλιο ασφαλείας του ΟΗΕ είχε στη διάρκεια του πολέμου επιβάλει στο βοσνιακό στρατό εμπάργκο όπλων, ενώ οι περισσότερες μουσουλμανικές χώρες είχαν στραφεί ενάντια στη ρωσική πολιτική για τη Βοσνία. Στην πραγματικότητα οι βομβαρδισμοί του ΝΑΤΟ έσωσαν την κατάσταση για λογαριασμό του Κρεμλίνου γιατί ισχυροποίησαν το ρόλο του Κλίντον και σαμπόταραν τις προσπάθειες σπασίματος του εμπάργκο. Με άλλα λόγια αδυνάτισαν κάθε προσπάθεια απελευθέρωσης των Βόσνιων με τις δικές τους δυνάμεις υποχρεώνοντας τους να αποδεχτούν τα τετελεσμένα στο έδαφος, αλλιώς θα απομονώνονταν εντελώς και θα συντρίβονταν.
Βρισκόμενη σε συνολική οικονομική και ιδεολογική παρακμή η δυτική μονοπωλιακή αστική τάξη έχει χάσει προ πολλού την ικανότητα αντίληψης της πραγματικότητας καθώς τα βραχυπρόθεσμα οικονομικά της συμφέροντα την έχουν μετατρέψει στις παραμονές ενός γ’ παγκόσμιου πολέμου σε υποστηρικτή μιας χωρίς όρους ανύπαρκτης ειρήνης με τους νεοχιτλερικούς. Η δύση πίστεψε πως η ρωσική αυτοκρατορία διαλύθηκε μέσα σε μια στιγμή και έγινε δική της. Έτσι προτίμησε μια επιφανειακά ειρηνική, έστω και διαμελισμένη καταματωμένη Βοσνία από μια που θα διεξήγαγε έναν παρατεταμένο απελευθερωτικό πόλεμο καθώς κάτι τέτοιο θα διατάρασσε τις βρώμικες «ισορροπίες» στα Βαλκάνια, που τις όριζε εκτός από τη Ρωσία η «ευρωπαία» ορθόδοξη Ελλάδα και η συμμαχία της με την επίσης ορθόδοξη Σερβία. Έτσι πίεσε τη Βοσνία να αποδεχτεί το σχέδιο Τσούρκιν ενώ προηγούμενα η ίδια πείστηκε για τη δυνατότητα οι σέρβοι νεοναζί να μετατραπούν εν μία νυκτί σε δημοκράτες και ανθρωπιστές. Όταν ο βόσνιος πολιτικός Χάρις Σιλάιτζιτς προσπάθησε να αντισταθεί στην όλη προσπάθεια ξεπλύματος των βιαστών της χώρας του η Δύση τον απομόνωσε πολιτικά.
Βέβαια παρά τα τραγικά αποτελέσματα της συμφωνίας του Ντέιτον η δυτική μονοπωλιακή αστική τάξη προτιμάει να κρύβει τους σκελετούς των διπλωματικών της πτωμάτων στο ντουλάπι. Έτσι τα ίδια που έγιναν στη Βοσνία επαναλήφθηκαν στην Ουκρανία, στη Συρία, στη Λιβύη, ενώ η κοπτοραπτική κρατών και συνόρων συνεχίζεται. Η δύση απομονώνοντας την Τουρκία για χρόνια, έτσι όπως ήθελε η ελληνική ρωσόδουλη διπλωματία, τη μετέτρεψε σε σύμμαχο της Μόσχας και σε περιφερειακό τραμπούκο ενώ στη συνέχεια παρέδωσε το διαμελισμένο Αζερμπαϊτζάν στα χέρια του Πούτιν. Και τώρα ύστερα από τόσα χρόνια το βοσνιακό ζήτημα ξανάρχεται στην επιφάνεια για να αποδώσει ευθύνες σε αυτούς που το διαιώνισαν.
Αναφερόμενος στις ευθύνες της διεθνούς κοινότητας για την κατάσταση στη Βοσνία ο Σβαρτς-Σίλινγκ διαπιστώνει:
«Σε όλα αυτά η διεθνής κοινότητα δεν διαδραματίζει εποικοδομητικό ρόλο. Παραμένει διαιρεμένη, αδιάφορη και κάνει τα ίδια λάθη που έκανε στη δεκαετία του ’90, επιβραβεύοντας την επιθετική και εθνικιστική ρητορική ορισμένων πολιτικών, ακόμη και εκείνων που εξυμνούν εγκληματίες πολέμου. Με τη Συμφωνία του Ντέιτον παγιώνονται εθνικιστικές και αποσχιστικές δυνάμεις, που εδώ και δεκαετίες επιδιώκουν την κατάτμηση του βοσνιακού κράτους. Σήμερα πρέπει να απευθύνουμε έκκληση προς τη διεθνή κοινότητα να αναλάβει τις ευθύνες της και να ασχοληθεί και πάλι πιο σοβαρά με τη Βοσνία-Ερζεγοβίνη, αναζητώντας διέξοδο από το σημερινό στάτους κβο. Ή μήπως θα αφήσουμε τη χώρα αυτή απλώς να διαλυθεί;
Πριν από 25 χρόνια, μετά την υπογραφή της Συμφωνίας του Ντέιτον στο Παρίσι, ο τότε πρόεδρος της Βοσνίας Ιζετμπέκοβιτς έλεγε τα εξής: "Στον λαό μου λέω ότι αυτή μπορεί να μην είναι μία δίκαιη ειρήνη, ωστόσο είναι πιο δίκαιη από τη συνέχιση του πολέμου. Με την κατάσταση όπως έχει σήμερα και με τον κόσμο όπως είναι σήμερα, καλύτερη ειρήνη δεν μπορεί να επιτευχθεί. Μάρτυς μας ο Θεός, ότι θα κάνουμε ό,τι περνάει από το χέρι μας για να περιοριστεί η έκταση της αδικίας για τη χώρα μας και για τον λαό μας". Όλοι γνωρίζουμε όμως ότι χωρίς δικαιοσύνη δεν μπορεί να επικρατήσει διαρκής ειρήνη. Ήρθε η ώρα να αποδοθεί δικαιοσύνη για τη Βοσνία» (Capital, στο ίδιο).