Ενώ η Κίνα κυριαρχεί στην επεξεργασία του λιθίου παγκόσμια γιατί έχει επενδύσει από χρόνια σε αυτό και το βγάζει φτηνά γιατί δεν σέβεται ούτε το περιβάλλον, ούτε ακόμα περισσότερο τους εργαζόμενους της και τους πληθυσμούς που ζουν στις περιοχές των ορυχείων, υπάρχουν μεγάλες ποσότητες λιθίου διαθέσιμες για εξόρυξη σε πολλές χώρες του κόσμου, αλλά και στην Ευρώπη, ιδιαίτερα στην πάμπλουτη σε λίθιο Νορβηγία, αλλά και στην Τσεχία και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Όμως έχουν μεγαλύτερα κόστη εξόρυξης, επεξεργασίας και μεταφοράς. Κοίταξαν λοιπόν να αντλήσουν το λίθιο τους από τη Σερβία που εκτίμησαν ότι θα έχει πιο φτηνά κόστη. Ειδικά η Γερμανία με τη μεγαλύτερη αυτοκινητοβιομηχανία, που είναι και τόσο κοντά στη Σερβία πρωτοστάτησε για να κλείσει μια συμφωνία μαζί της. Η σέρβικη κυβέρνηση την υπέγραψε για να κάνει το φίλο στη Γερμανία και την ΕΕ ώστε να πετύχει την ένταξή της σε αυτήν, αλλά παράλληλα όπως φαίνεται άφησε στην αντιπολίτευση το μονοπώλιο ενός κινήματος κατά της συμφωνίας χωρίς η ίδια να κινεί οποιοδήποτε κίνημα υπέρ της συμφωνίας. Δηλαδή ο Βούτσιτς που υπέγραψε τη συμφωνία έκανε ότι ο Μητσοτάκης στην Ελλάδα. Όποια συμφωνία για επένδυση δεν θέλει να την τηρήσει αναθέτει στην αντιπολίτευση να τη σαμποτάρει ώστε ο ίδιος να μετράει σαν ευρωπαίος. Αλλά ακόμα και αν την τηρήσει, όπως έκανε ο Μητσοτάκης με τα ναυπηγεία Ελευσίνας, θα μπορέσει να σαμποτάρει τα επίπεδα παραγωγής ή ακόμα σε μια κρίσιμη πολιτική στιγμή αντιπαράθεσης ΕΕ- Άξονα θα μπορεί να εκβιάσει τη Γερμανία απειλώντας την ότι θα διακόψει την παραγωγή τροφοδοτώντας με νέο πολιτικό μπαρούτι το κίνημα εναντίον των μεταλλείων λιθίου.
Αν η Σερβία ήταν μια στοιχειωδώς φιλοευρωπαϊκή χώρα, τότε θα έπρεπε οι πολιτικές της δυνάμεις και η κοινή γνώμη να πανηγύριζαν γι’ αυτή την ανέλπιστη εξέλιξη, δηλ. τη συμφωνία για εκμετάλλευση ενός τεράστιου κοιτάσματος 158 εκ. τόνων λιθίου στην κοιλάδα Γιάνταρ που θα μπορούσε να καλύψει το 17% της ευρωπαϊκής παραγωγής ηλεκτρικών οχημάτων μειώνοντας την εξάρτηση της ευρωπαϊκής αυτοκινητοβιομηχανίας από την Κίνα, χώρια τα άμεσα οφέλη που θα είχε για τη Σερβία (θέσεις εργασίας, σχετικά καλοί μισθοί κτλ). Όμως αυτές οι δυνάμεις αντιτίθενται στο έργο με το εν εξελίξει «περιβαλλοντικό» κίνημα που απαιτεί τη μόνιμη παύση όλων των μεταλλευτικών εργασιών στην περιοχή. Αν πραγματικά το μυαλό τους ήταν στην μη καταστροφή του περιβάλλοντος θα ζητούσαν να παρθούν τα πιο συνεπή, οπότε και τα πιο ακριβά περιβαλλοντικά μέτρα γιατί πράγματι οι φασιστικές χώρες, αλλά και οι εξαρτημένες από το δυτικό ιμπεριαλισμό κυβερνήσεις δεν νοιάζονται για τα σωστά και με σχετικά ψηλό κόστος περιβαλλοντικά μέτρα.
Η απόδειξη για το ότι το κίνητρο τους είναι καθαρά πολιτικό-αντιδραστικό βρίσκεται στο ότι οι κινητοποιήσεις κατά των εξορύξεων έχουν ξεκάθαρα αντιευρωπαϊκή κατεύθυνση με τους εκπροσώπους του κινήματος να κατηγορούν ιδιαίτερα τη Γερμανία για την προώθηση του έργου. Οι τελευταίες διαδηλώσεις ακολούθησαν δύο γεγονότα-κλειδιά που ήθελαν να δείξουν στην ΕΕ ότι ο σέρβος πρόεδρος Βούτσιτς κάνει τα πάντα για να προχωρήσει η συμφωνία αλλά η αντιπολίτευση αντιδρά: α) την απόφαση του σερβικού συνταγματικού δικαστηρίου να ακυρώσει την προηγούμενη αναστολή του έργου αξίας 2,4 δις δολαρίων που είχε επιχειρήσει να ξεκινήσει η κυβέρνηση το Γενάρη του ’22 εν μέσω ενός πρώτου κύματος κινητοποιήσεων, και β) τη συμφωνία που υπέγραψε στις 19/7/24 ο Βούτσιτς με τον γερμανό καγκελάριο Σολτς και τον επίτροπο ενέργειας της ΕΕ Σέφτσοβιτς και η οποία διασφαλίζει την πρόσβαση της ΕΕ στις κρίσιμες πρώτες ύλες που εξορύσσονται στη χώρα. Δείγμα της ρωσόφιλης πολιτικής κατεύθυνσης των διαδηλώσεων είναι και ο χαρακτηρισμός «αμερικανική μαριονέτα» που πρόσαψε ο οικολόγος βουλευτής Αλεξάνταρ Γιοβάνοβιτς (Τσούτα) στο γερμανό καγκελάριο. Αντί να στηλιτεύσει τον αντιδυτικισμό τους, ο Βούτσιτς προσπάθησε να τους ξεπεράσει ισχυριζόμενος ότι κύκλοι της ρωσικής κυβέρνησης ενημέρωσαν το Βελιγράδι ότι με όχημα το αντι-εξορυκτικό κίνημα η αντιπολίτευση σχεδιάζει να τον ανατρέψει προς όφελος της …Δύσης!!! Όλα δείχνουν ότι ο Βούτσιτς έχει αναλάβει καθήκοντα καθησυχασμού της Ευρώπης μέχρις ότου η Σερβία κατορθώσει να μπει στην Ενωση, οπότε να δώσει μια επιπλέον ψήφο στήριξης στο Κρεμλίνο την κρίσιμη στιγμή στα Βαλκάνια δίπλα στη Βόρεια Μακεδονία, στη Βουλγαρία, στην Τουρκία και τελικά στην πιο διαβρωμένη από τους ρωσόδουλους αλλά και γι αυτό πιο ύπουλη και «προσεκτική» Ελλάδα. Έτσι η κυβέρνηση της Σερβίας δεν έχει κάνει τίποτα για να ανακόψει την ορμή του κινήματος, δε διενεργεί καμπάνιες ενημέρωσης για τα πλεονεκτήματα του έργου, δεν καλεί σε αντισυγκεντρώσεις. Ήδη με όλα αυτά κέρδισε άπλετο χρόνο καθυστέρησης της επένδυσης της Γερμανίας και χωρίς να έχει επηρεάσει την κοινή γνώμη υπέρ των εξορύξεων προανήγγειλε τη διενέργεια δημοψηφίσματος ως τα τέλη του ’25, διαβεβαιώνοντας ότι οι εργασίες εξόρυξης δε θα ξεκινήσουν πριν το 2028.
Πάντως από την πλευρά της η εταιρεία για να αντιμετωπίσει τις διαμαρτυρίες έχει δεσμευτεί να τηρήσει τα υψηλότερα περιβαλλοντικά στάνταρ που θέτει η ΕΕ έτσι ώστε να ελαχιστοποιηθεί το περιβαλλοντικό αποτύπωμα του έργου. Έτσι διαβεβαιώνει ότι το ορυχείο θα είναι υπόγειο κι έτσι δε θα επηρεάζονται οι καλλιέργειες της περιοχής ενώ οι πηγές του πόσιμου νερού δε θα μολυνθούν γιατί απλούστατα δε θα χρησιμοποιηθούν. Αντίθετα, θα εφαρμοστούν σύγχρονες και αποτελεσματικές τεχνολογίες εκμετάλλευσης των απόνερων. Επιπλέον, με ένα συνδυασμό χημικής επεξεργασίας και μειωμένης εκλυόμενης θερμότητας θα ελαχιστοποιηθούν οι εκπομπές ρύπων και τα απόβλητα θα συμπιεστούν σε χωματερή που προοδευτικά θα αποκατασταθεί. Εννοείται καμία διαβεβαίωση δεν καταφέρνει να πτοήσει τους εκπροσώπους του κινήματος κατά της εξόρυξης, όπως έγινε στη χώρα μας με την απαγόρευση τελικά της μεταλλουργίας χρυσού στο Στρατώνι. Την ίδια ώρα οι ρώσοι και οι κινέζοι νεοαποικιοκράτες αλωνίζουν στη Σερβία ανενόχλητοι και ληστεύουν τον εθνικό της πλούτο με τον πιο βάρβαρο τρόπο συμβάλλοντας στο να μετατραπεί η Σερβία στην πιο μολυσμένη χώρα της Ευρώπης.
Ειδικά η εμπλοκή των κινέζων ιμπεριαλιστών στη χρηματοδότηση και κατασκευή υποδομών (π.χ. θερμοηλεκτρικά) αλλά και στον εξορυκτικό τομέα έχει αισθητά χειροτερεύσει την κατάσταση. Αυτοί προσφέρουν στη Σερβία μία υποτυπώδη, κακής ποιότητας ανάπτυξη με αντάλλαγμα την παραπέρα πρόσδεσή της στον άξονα Ρωσίας-Κίνας. Το 2018 η κινεζική “Zijin” εξαγόρασε το μεταλλευτικό συγκρότημα χαλκού Μπορ στην ανατολική Σερβία. Σύντομα οι κάτοικοι της περιοχής άρχισαν να ενοχλούνται από τη μόλυνση της ατμόσφαιρας, του εδάφους και του νερού, την καταστροφή των καλλιεργειών και των κατοικιών τους. Μετρήσεις έδειξαν ότι τα επίπεδα διοξειδίου του θείου έφτασαν τα 2000 μg/m3 όταν το επιτρεπτό όριο είναι 350. «Το διοξείδιο του θείου από το ορυχείο είναι εμφανές με γυμνό μάτι. Μοιάζει με ομίχλη, γδέρνει το λαιμό, σε κάνει να βήχεις, σου καίει τα μάτια», μαρτυρεί η κάτοικος Ιρίνα Ζίφκοβις. Όσον αφορά τις συνθήκες εργασίας, έχουμε εδώ μεταφορά των κινεζικών προτύπων (όπως διέρρευσε για την υπεργολαβική επίσης κινεζική Jinshan Construction), με στρατιωτική πειθαρχία, αυστηρές δημόσιες επιπλήξεις για την παραμικρή παράβαση από πλευράς εργαζομένων – κινέζων και σέρβων – που συνοδεύονται από την επιβολή απαγγελίας των κανονισμών της επιχείρησης. Όμως οι διαμαρτυρίες των κατοίκων, σε αντίθεση με εκείνες κατά της “RioTinto”, δε βρήκαν μεγάλη πολιτική στήριξη, παρότι βασίζονταν σε εμπειρικά δεδομένα και όχι σε εκτιμήσεις πάνω σε μελλοντικούς σχεδιασμούς για την εκμετάλλευση του υπεδάφους. Οι κινητοποιήσεις μπορεί να μην πήραν την έκταση εκείνων κατά της “RioTinto” αλλά ανάγκασαν τις δημοτικές αρχές της Μπορ να προσφύγουν στη δικαιοσύνη κι έτσι, σε συνδυασμό και με τις ευρωπαϊκές πιέσεις, να αναγκαστεί η κυβέρνηση να πάρει ορισμένα μέτρα. Έτσι τον Απρίλη του ’21 διέταξε την εταιρεία να αναστείλει προσωρινά τις εργασίες στο ορυχείο Γιάμα και να κατασκευάσει ένα εργοστάσιο επεξεργασίας των απόνερων. Στην πραγματικότητα όμως καμία σημαντική πρόοδος δεν έχει έως τώρα επιτευχθεί. Παρόμοια τύχη φαίνεται να έχει και το κίνημα των κατοίκων του Σμεντέρεβο του οποίου τη χαλυβουργία η σερβική κυβέρνηση παράδωσε στην κινεζική “Hesteel” το 2016 με αποτέλεσμα η περιοχή να έχει καλυφθεί από πυκνή κόκκινη σκόνη και τα ποσοστά καρκίνου να έχουν εκτοξευτεί.
Κανένα ενδιαφέρον για το περιβάλλον, καμιά φροντίδα για την ανάπτυξη και την ποιότητα ζωής των μαζών, μόνο τα ληστρικά συμφέροντα των ρώσων και κινέζων χίτλερ καθορίζουν τη δράση της ηγεσίας του καθεστωτικού κινήματος κατά του λιθίου αλλά και των αντίστοιχων αντιδραστικών ψευτο-περιβαλλοντικών κινημάτων σε άλλες χώρες, μεταξύ αυτών και στη χώρα μας.